♦Sosyal Medya bağımlısıydım bıraktığımda böyle oldu

Boş zamanımın tamamını telefonuma yapışık halde geçirirken, gerçek hayatın sunduğu sayısız şeyi kaçırdığımı fark ettim.. Bu yüzden başka bir anı kaçırmayacağımdan emin olmak için gerekli adımları attım

 -Bir kadınım ve sosyal medya bağımlısıyım . Bunu yazmak çok utanç verici geliyor ama doğru.

Sosyal medya bağımlılığı birçok insanın karşı karşıya olduğu bir gerçektir..

Çocukların çevrimiçi zararlardan korunmasına yardımcı olmak amacıyla çocukların okulda telefonlarını kullanmalarının yasaklanması çağrıları yapılırken şu anda sıcak bir tartışma konusu haline gelmiştir . Ancak sosyal medya kullanımlarını kontrol altında tutması gerekenler sadece çocuklar değil..

Yetişkin bir kadın olarak ben bile TikTok ve Instagram’ın siren şarkılarına karşı bağışık değildim ve bu, zihinsel sağlığım üzerinde çok olumsuz bir etki yapıyordu. .

31 Aralık’ta duvara çarptım. İnsanların yılın en önemli olaylarından oluşan hikayeler ve makaralar arasında gezinirken kendimi sarmal bir şekilde hissedebiliyordum . İnsanlar işte “patronluk yapıyor”, evlerinde “dengeyi buluyor” ve tamamen ve kesinlikle “hayatlarının en iyisini yaşıyor”. Göğsümde bir sıkışma ve boğazımda safralı bir his hissedebiliyordum.

Aslında hayattan mükemmel bir şekilde seçilmiş bir parça daha görürsem hasta olacağımı düşünmüştüm . 

Bulunduğum yerden çok uzakmış gibi geliyordu ve artık onlara bakarak kendime bir iyilik yapmıyordum, bu yüzden asla yapacağımı düşünmediğim bir şey yaptım: Instagram’ı sildim ..

Bütün bir ay boyunca denemeye karar verdim ki bu imkansız görünüyordu; ancak şu an itibariyle henüz yeniden yüklemedim.

Oğlumun doğumundan kısa bir süre sonra başladı. 

-Emzirirken gecenin ortasında uzun saatler boyunca takıntılı bir şekilde ebeveynlik hesapları arasında gezinmeye başladım .

-Onun doğumundan sonra kendimi çok yalnız ve yalnız hissettim ve dijital evrene ulaşma dürtüsü o kadar güçlüydü ki bana yardımcı olacağını düşündüm.

Instagram’ı her zaman iş için kullandım ve oldukça sağlıklı bir ilişkim vardı. İçeri girebilirdim ama bunun gerçek hayat olmadığını bilerek mutlu bir şekilde dışarı çıkabilirdim. Ancak küresel salgını hamileyken yaşamak ve o dönemde yenidoğan sahibi olmak, işleri sağlıksız bir noktaya getirdi.

Ebeveynlikle ilgili her şeyi araştırmaya başladım:

-Her şeyi doğru mu yapıyordum?

-Nasıl daha iyi olabilirim?

-Nasıl eski formuma dönebilirim?

-Kariyerimi nasıl tekrar rayına oturtabilirim?

-Yavaş ama istikrarlı bir şekilde içime sinen ve üzerime kurşun bir battaniye gibi çöken doğum sonrası kaygı ve depresyonu nasıl kontrol altına alabilirdim?

Ne kadar kaydırırsam o kadar kötüleşti.

Benim durumumda olan tek kişinin ben olmadığım ve sosyal medya kullanımıyla ilgili bu keskin kaygı hislerinin sandığımdan daha yaygın olduğu ortaya çıktı. Sosyal medyanın ergenler ve genç yetişkinler üzerindeki etkilerine ilişkin yaygın çalışmalar var; peki ya olgun yetişkinler?

Harvard Üniversitesi’nden Dr Roy Perlis tarafından 2021’de yürütülen araştırma (  Jama Open Network’te yayınlandı), orta yaşlı yetişkinlerin de TikTok ve Instagram gibi sosyal medya uygulamalarından kaynaklanan üzüntü, kaygı ve depresyon duygularına duyarlı olduğunu gösterdi . 

Amerikan Psikoloji Derneği’nin baş bilim sorumlusu Mitch Prinstein:

“Sosyal medya, sosyal etkileşim ihtiyacını çok yapay ve yetersiz bir şeyle gasp ediyor… [o] sosyal etkileşimin boş kalorileridir”.

-Aynen öyle hissettiriyor..

Sabahın erken saatlerinde uygulamalarda gezindikten sonra endişeli bir enkaz halindeydim, başarısız olduğuma, bir daha hiçbir şeyi başaramayacağıma ikna oldum.

Düzenli olarak günde iki saate kadar Instagram’da ve Instagram dışında vakit geçirebiliyor, kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği hazırlarken ya da oğlum uyurken Instagram’a girip çıkabiliyordum – ve yatmadan önce en az bir saatimi kendimi “olumlu” olarak kaybederek geçirebiliyordum. kendimi daha kötü hissetmeme neden olan hesaplar.

-İşler kontrolden çıkıyordu.

Geçenlerde güneşli bir kış sabahında oğlumla dışarıdaydım, ben telefonumda gezinirken o bebek arabasında mutlu bir şekilde sohbet ediyordu; dünyamla daha fazla bağlantı kurmanın yollarını bulmaya çalışırken bir kez daha solucan deliğine düşmüştüm. “Dışarıda doğaya çıkmak” ve “sevdiklerimle vakit geçirmek” tavsiyelerini okurken başımı zar zor kaldırıyordum, ta ki oğlum “Anne, telefonu cebine koy” diyerek konsantrasyonumu bozana kadar.

-Ne yapıyordum?

Yaşadığımız kasabada deniz kıyısında yürüyordum, oğlumla zar zor iletişim kuruyordum ve gözlerimin önünde gerçekleşen muhteşem kış gün doğumunu kaçırıyordum.

♦Peki onu sildiğimde ne oldu? 

İlk başta bir panik dalgası ya da havalı çocukların deyimiyle FOMO (bir fırsatı kaçırma korkusu) vardı. 

-Peki ya son şarap trendini bilmiyorsam?

-Ya da yürümeye başlayan çocuğumun seçici yeme sorununun çözümü?

-Ya da üç yıl boyunca kendimi tamamen oğluma teslim ettikten sonra biriken karın yağlarını nasıl eritebilirim?

Kısa bir anınız olduğunda (süpermarkette kuyruktayken veya oğlum bir aktiviteyle meşgulken) telefonunuza bakma refleksi şok ediciydi. Telefonum yanımda olmasa bile seğirdiğimi hissedebiliyordum ama değişmem gerekiyordu. Evdeyken telefonumu farklı bir odada bırakmaya karar verdim ve yatağımın yanında olmasını yasakladım (ortalıkta koşan küçük bir çocuğunuz varken alarma ihtiyacınız olmadığı ortaya çıktı).

Ve sonra harika bir şey oldu; güzel duygular geldi ve özgürleştirici bir rahatlama ve hafiflik hissetmeye başladım.

Başkalarının hayatlarını sürekli mercek altına alarak yaşamamamız gerekiyor; özellikle de hayat tamamen gerçek olmadığında . Yarattığı karşılaştırma kültürü, kendi profesyonel alanımda kendimi tamamen felç olmuş hissetmeme neden oldu. Instagram’dan çıkar çıkmaz kendime olan güvenimin arttığını ve yeterince iyi olmadığım paniği olmadan zihnimin fikirler üretmeye başladığını hissedebiliyordum. Benim kendi yargılarım ve sezgilerim başkaları tarafından gölgelenmişti ve bu, anneliğin ilk yıllarından çıkmaya çalıştığınızda çok boğucu oluyor.

Gerçek şu ki, sosyal medyayı iş için kullanmam gerekiyor, ancak kullanımımı sınırlayarak ve sürekli kaydırma yapmayarak, ona takıntıyla değil dengeyle yaklaşabileceğimi hissediyorum. Telefonuma bağlı olmadığımda ne kadar daha mevcut olduğumu biliyorum. Ailemle birlikte olmadığımda ve hafta sonları da düzenli olarak Instagram’ı sileceğim. Kullanım konusunda çok katı sınırlar tutacağım.

Bir anne, profesyonel, arkadaş, kız, partner olarak istediğim tek “görünüş”  kendi  görünüşümdür; iyi niyetli olsa bile başkalarının yaptıkları ya da söyledikleri tarafından engellenmeyen bir görünümdür. Algoritmaya göre “en iyi hayatımı” yaşamıyor olabilirim ama kesinlikle  hayatımı yaşıyorum  . Evet, dağınık ve kaotik olabilir ama aynı zamanda tatmin edici, güzel ve büyük umut ve olasılıklarla dolu.

♦Sosyal medya bağımlılığının asıl sebebi bu olabilir!

Günümüzde internet kullanımının çok büyük bir kısmını sosyal medya mecraları oluşturuyor.

–     Psikolog Ecem Özcan Tatlıdil:

“Sosyal medya kullanımı; kişilerin iletişim, oyun, bilgi edinme, sörf gibi birçok ihtiyacını karşılamaktadır. Kişiler kullanmakta olduğu sosyal medya platformları aracılığıyla arkadaşlarıyla ve aynı ilgileri olan insanlarla günlük iletişim fırsatları yakalayabilmektedir. Sosyalleşmekten kaçmak ve pasif izleyici olmak isteyen kişiler, sosyal medyayı tercih ettikleri bir liman olarak görmektedirler. Farklı ihtiyaçlara hitap etmesi, sosyal medyayı kişiler için cazip kılmaktadır. Sosyal medya platformlarını muadillerinin yanında daha çekici kılan yönler bu platformları kullanan kişilerin yabancı insanlarla tanışabilmesi, kendilerini daha görünür kılabilme potansiyelleri ve bir bakıma yüz yüze olduğundan daha iyi bir şekilde kendilerini ifade edebilmeleridir

♦İnternet kullanım bozukluğunun dokuz tanı ölçütü

–     Psikolog Ecem Özcan Tatlıdil:

“Zihnin sürekli internet ile meşgul olması, internet bağlantısı olmadığında geri çekilme yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması, internette geçirilen süreye ilişkin tolerans geliştirilmesi, internette olmayı kontrol etme girişimlerindeki başarısızlık, problemlere rağmen internet kullanımını sürdürmek, internet dışında kalan önceki ilgi, hobi ya da eğlenceli aktiviteleri yitirmek, disforik duygu durumunu rahatlatmak ya da kaçınmak için internet kullanmak, internette daha fazla kalabilmek için aile üyelerini vb. aldatmak, kandırmak, internette daha fazla zaman geçirmek için önemli ilişkiler eğitim ya da iş fırsatlarını kaçırmaktır..’

Radyo, televizyon ve gazete gibi kitle iletişim araçlarından farklı olarak sosyal medyada haber ve olayları istenilen zamanda ve anlık olarak takip edebilme imkanı söz konusu.. Bu çeşitlilik, kişilerin fikir ve düşünce dünyasını oldukça genişletmektedir. Böylece sosyal medya kullanıcılarının toplumsal, siyasal ve sosyal konularda fikir sunmaları veya mevcut görüşleri takip etmeleri mümkündür..

Bu platformdaki katılımcıların büyük çoğunluğunu gençler oluşturmaktadır. Gençler bu platformları iş arama veya yeni iş kurma konusunda da kullanmaktadır. Yapılan araştırmalarda sosyal medya bağımlısı kişiler hakkında birtakım özellikler ön plana çıkmaktadır..

Araştırmalarda narsist kişilerde Facebook ve benzeri platformlara karşı bir bağımlılık eğilimi görülmüştür. Çünkü narsist kişiler, kendi hayatlarına ilişkin her ayrıntıyı dünya üzerindeki her şeyden daha önemli bulduklarından Facebook, Instagram ve TikTok gibi ortamlarda anlık olarak kendileriyle ilgili ya da kendilerini yansıtan anları paylaşmaktadırlar.”

♦Sosyal medya bağımlılığının tedavisi

–     Psikolog Ecem Özcan Tatlıdil:

“Tedavide hem farmakoterapi hem de psikoterapi yöntemleri önerilmektedir. Farmakoterapi ile tedavi yönteminde antidepresanlar tercih edilmektedir. Bunun yanı sıra, duygudurum düzenleyicileri -lityum, gabapentin, valproat-, antidepresanlar ve duygudurum düzenleyicilerinin kombine kullanımı ve anksiyolitikler kullanılmaktadır.

Ayrıca psikoterapi ile tedavi kapsamında; bilişsel davranışçı terapi, gerekli durumlarda ise aile terapisi yer almaktadır.”