TİROİT

🔵 DEREOTU 

Dereotu tiroit hormonlarının dengelenmesine yardımcı olmaktadır. Bu sayede tiroit hormonları daha sağlıklı bir şekilde çalışmaktadır..

Su yosunu 

Su yosunları hipotiroit tedavisinde işe yararlar çünkü iyot barındırırlar..

Sebze ve meyveler 

Yeşil yapraklı sebzeler, renkli sebzeler ve meyveler, çok iyi birer mineral, vitamin, antioksidan ve lif kaynağıdırlar..

Uzak Durun

Lahana, ıspanak, brokoli, soya fasulyesi, turp, tatlı patates, şeftali, avokado gibi gıdalardan uzak durmak gerekli çünkü bunlar tiroid hormonlarını azaltırlar.. Ancak bunları doğru şekilde pişirmek bu etkilerinin azalmasını sağlar..

– Süt ve süt ürünleri Az yağlı süt, yoğurt ve peynir hem iyot kaynağı hem de selenyum kaynağıdır. Bunlar tiroit hormonu üretimi ve aktivasyonunu sağlarlar..

Zeytinyağı 

Zeytinyağı sağlıklı yağlar ve besinler açısından zengin olduğundan tiroit hormonu düzeyini arttırabilir..

Yumurta 

Yumurtada iyot bol bulunur ve günde iki adet yumurta tüketebilirsiniz ancak kolesterolünüz yüksekse sarısını tüketmeyin. Bakla Baklalarda iyot ve çinko bol bulunduğu gibi gluten bulunmaz..

Tiroit hormonu düzeylerinin yükselmesini sağlarlar.

Kırmızı et 

Tiroid problemlerinin üstesinden gelmek için vücuda yeteri kadar çinko da vermek gerekir.

Çinko ise kırmızı ette ve beyaz ette bol bulunur..

Balıklar omega-3 yağ asitleri ve selenyum açısından zenginlerdir.  Omega-3 yağ asitleri, LDL kolesterolü düşürürler ve selenyum ise tiroit hormonunu aktifleştirir..

🔵 TİROİD HASTALIKLARI VE TİROİD NODÜLLERİ

Tiroit bezi, nefes borusu yani trakeanın ön kısmında yer alan, 25-40 gram ağırlığında ve şekli kelebeğe benzeyen bezdir. Boyutu küçük olmasına karşın salgıladığı hormonlarla vücudumuz için çok önemli işlevlere sahiptir. Bu organın temel görevlerinden biri vücut metabolizmasını ayarlayan T3 ve T4 hormonlarını salgılamaktır..

Tiroid bezinin normal düzeyden az ya da aşırı hormon salgılamasına bağlı olarak, diğer organlar da hızlı ya da yavaş çalışır..

Tiroit hormonlarının az salgılanması yani hipotiroidi durumunda bağırsaktan saç teline kadar bütün metabolizma yavaşlayarak, saç dökülmesi, unutkanlık, uykuya eğilim, kilo alma, halsizlik, seste kalınlaşma gibi şikayetler ortaya çıkar..

Bu hormonun fazlalığı yani hipertiroidi durumunda ise aşırı terleme, saç dökülmesi ve hızlı kilo kaybı görülür..

Tiroid bezinin çalışmasını yönlendiren emir hormonu beyindeki hipofiz bezinden gelir. Hipofiz bezinden salgılanan TSH hormonu (Tiroid Uyarıcı Hormon veya Tiroid Stimule Edici Hormon), kan yoluyla tiroid bezine gelerek T3 ve T4 hormonlarının tiroid bezinden salgılanmasını sağlar..

Bu hormonlar metabolizmayı düzenlemenin yanı sıra bağışıklık sisteminin çalışmasında çok büyük öneme sahiptir; kalp atış hızı ve vücut ısısı gibi süreçleri etkiler ve besinleri enerjiye dönüştürür..

Anne rahmindeki fetüste ve yeni doğan bebekte beyin ve zeka gelişimini sağlar. Çocuğun büyüme ve gelişmesini yönlendirir. Yetişkinlerde şeker, yağ ve protein metabolizmasını ayarlar..

Vücuttaki bu önemli görevleri nedeniyle tiroid bozuklukları önemli sağlık sorunlarına yol açar ve tedavi edilmelidir..

Sinsice ilerleyen tiroit bezi sorunlarında tedavi, hastalığın türüne göre değişir. İlaç tedavisi ile hormonların yerine konması ya da düzenlenmesi, ilaç tedavisinin yetmediği durumlarda risk faktörleri radyoaktif iyot tedavisi ve bu bezin alındığı cerrahi uygulanabilir..

Rİsk Faktörleri

İyottan fakir bölgelerde yaşayanlar

Az iyot tüketenler

Radyasyona maruz kalma

Amiodaron, lityum, interferon gibi ilaçları kullananlar

Ailesinde tiroid rahatsızlıkları bulunanlar

🔵 BELİRTİLER

Tiroid hormonlarının fazla salgılandığı hipertiroidi durumunda belirtiler şunlardır:

Çarpıntı

Yüksek tansiyon

Terleme

Sinirlilik

Huzursuzluk

Sıcak ve nemli deri

Sıcağa tahammülsüzlük

Kilo kaybı (İştahın iyi olmasına rağmen zayıflama)

Ellerde titreme

Saçlarda incelme, kırılma ve dökülme

Derinin incelmesi

Geçmeyen ishal

Göz bulguları (gözlerde büyüme)

Parlak ışığa duyarlılık

Uykusuzluk

Adet düzensizliği, adet görememe

Guatr (Tiroid bezinin büyümesi)

Tiroid hormonlarının az çalıştığı hipotriodi belirtileri şunlardır:

Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlık

Depresif bir hal ve mutsuzluk

Soğuk ortamlara tahammülsüzlük

Ellerde ve ayaklarda ödem

Terlemenin azalması

Ses kısıklığı

Kabızlık

Anormal kilo artışı, iştah fazlalığı

Unutkanlık, konsantrasyon azalması

Erkelerde ergenlik gecikmesi

Kadınlarda adet süresi ve sıklığının azalması veya yokluğu

Bunların dışında hastalar tiroid bezinin büyüdüğü durumlarda boyunlarında şişlik fark edilebilir.

🔵 TANI YÖNTEMLERİ

Öncelikle hekim tarafından boyun bölgesine elle muayene yapılır. Daha sonra kan testi istenir ve vücuttaki TSH, T3, T4 ve gerekirse tiroid otoantikorlarına bakılır..

Tiroid bezinin yapısını ve nodül varlığını görmek için tiroid ultrasonografisi ve sintigrafisi çekilir. Nodüllerle ilgili daha ayrıntılı inceleme için iğne biyopsisi uygulanabilir..

🔵 ÇEŞİTLERİ

Tiroit bezlerindeki hastalıklar anatomik ve fonksiyonel (işlevsel) olarak iki grupta toplanıyor..

– İlk grupta trioid bezinin anatomik özelliklerine bağlı hastalıklar yer alıyor. Bunlardan en bilineni ise bu bezin büyümesiyle ortaya çıkan guatr hastalığıdır..

– Tiroit bezinin fonksiyonu ile ilgili durumlar ise farklı adlandırılır. Tiroit bezi normalden az çalıştığında “hipotiroidi”, fazla çalıştığında ise “hipertiroidi” oluşur..

Tiroit hastalıkları ayrıca iyi huylu ve kötü huylu olarak da sınıflandırılabilir.

İyi Huylu Tiroit Hastalıkları

Tiroit bezinin büyümesiyle ortaya çıkan guatr hastalığında tiroit içinde bir veya birden fazla yumru oluşabilir. Buna tıp dilinde verilen isim; “Nodüler Guatr”dır..

İyi huylu hastalıkların ikinci grubunda ise hormonun az ya da çok salgılanmasına bağlı işlev bozuklukları yer alır..

Tiroit hormonunun aşırı salgılandığı duruma zehirli guatr ya da hipertiroidi denir. Az salgılanma durumuna ise hipotiroidi adı verilir..

Bazı durumlarda hem guatrın büyümesi hem de işlevsel, yani hormonal bozukluk birlikte görülebilir..

İyi huylu hastalıkların diğer grubu ise tiroidin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan Hashimoto tiroiditi hastalığıdır..

Kötü Huylu Tiroit Hastalıkları

Kötü huylu tiroit hastalıkları ise tiroit kanseri  ve “papiller” ve “folliküler”  tiroit kanserleri olarak başlıca iki gruba ayrılır..

🔵 HİPOTİROİDİ NEDİR?

Hipotiroidi, tiroit bezinin az çalışmasına bağlı olarak tiroid hormonlarının az salgılanmasıdır..

Bu hormonlar metabolizmamızı düzenlediğinden, kana az hormon salgılanmasına bağlı olarak halsizlik, yorgunluk, ciltte kuruluk ve dökülme, müdahale edilmeyen vakalarda dilde büyüme, seste boğuklaşma ortaya çıkabilir..

Kan testlerinde T3, T4 düzeyleri normal, TSH düzeyi yüksektir. Hastalık kontrol altına alınmadığı sürece hasta önce kilo almaya başlar, ardından zaman içinde vücut ısısı düşer, şuuru bulanıklaşır. Bunlara kabızlık da eklenir..

Bu belirtiler bir arada görüldüğünde hastanın bir uzmana başvurup tiroid fonksiyonlarını ölçtürmesi gerekir. Tiroid hormonlarının yeterli olmadığı durumda,   günlük alınan tabletler ile hormonlar yerine konularak tedavi edilebilir..

🔵 HİPOTİROİDİ NEDENLERİ?

Hipotiroidi önlenebilen bir hastalık değildir ve çoğunlukla bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması ve harap etmesi sonucu oluşur. Bunlardan en bilineni tiroit bezinin kronik iltihabı olan Hashimato tiroidi’dir.Hashimato hastalığında bağışıklık sistemi tiroid bezini yabancı olarak tanır ve bazen ömür boyu hiçbir şey yapmaz, bazen de ona saldırıp harap eder ve çalışmaz bir hale getirir. İster Hashimato hastalığı isterse başka bir hastalık nedeniyle olsun, hipotiroidi ortaya çıktığında vücudun metabolizmasını ayarlayan tiroid hormonları azalır ve bunun sonucunda çeşitli şikayetler oluşur.

Zehirli guatr denen tiroid bezlerinin çok çalışması durumu ve tiroid kanseri de bu bezlerin işlevini bozar ve dolayısıyla hormon salınımını düşürebilir.

Diğer Nedenler Şunlardır;

Tip 1 diyabet ya da vitiligo gibi başka bağışıklık sistemi hastalığına sahip kişiler

Tiroid ameliyatı ya da radyoaktif iyot tedavisi geçirmiş kişiler

Bebekte tiroid bezinin doğuştan gelişmediği durumlar (doğuştan gelen hipotiroidi)

Beyindeki hipofiz bezinin sorunları

İyottan fakir bölgelerde yaşayanlar ve az iyot tüketenler

Radyasyona maruz kalma

Amiodaron, lityum, interferon gibi ilaçları kullananlar

Ailesinde tiroid rahatsızlıkları bulunanlar.

Kadınlar bu hastalığa erkeklerden 4-8 kat daha fazla yakalanma riski taşır. Kadın hormonları olan östrojen ve progesteronun etkisi olabileceğine dair şüpheler olsa da, bu hastalığın kadınlarda neden daha fazla görüldüğüne dair kesin bir kanıt yoktur.

🔵 HİPOTİROİDİ BELİRTİLERİ

Tiroid Hormonlarının Az Çalıştığı Hipotriodi Belirtileri Şunlardır:

Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlık,  

Depresif bir hal ve mutsuzluk,  

Soğuk ortamlara tahammülsüzlük,  

Ellerde ve ayaklarda ödem,  

Terlemenin azalması,  

Ses kısıklığı,  

Kabızlık,  

Anormal kilo artışı, iştah fazlalığı,  

Unutkanlık, konsantrasyon azalması,

Erkelerde ergenlik gecikmesi,  

Kadınlarda adet azalması veya yokluğu.

🔵 HİPOTİROİDİ TANI YÖNTEMLERİ

Tiroid fonksiyon testi adı verilen kan testi ile hormon düzeyleri kontrol edilerek tanı konabilir..

Bu testte TSH hormonu ile T4 tiroid hormonuna bakılır. Kanda TSH’ın yüksek, T4 adlı tiroid hormonunun çok düşük olması hipotiroidi anlamına gelir.

Eğer TSH yüksek ancak T4 düzeyi normalse, ileriki zamanda hipotiroidi sahip olma riski vardır.

Doktorunuz ilaç tedavisi ile hormonları yerine koymak için bir tedavi planı hazırlar ve bu sürede düzenli kan kontrolleri ile tiroid düzeylerini kontrol eder.

Hormon düzeylerinin yanı sıra elle yapılan muayenede herhangi bir şişlik, ailenizde tiroit hastalığı varlığı, yutkunmada güçlük, gözlerin dışarı çıkması gibi başka belirtiler varsa, tiroid ultrasonu ile bu bezin büyüklüğü ve yapısına bakılır.

Nodül saptanması her zaman kötü huylu bir nodül varlığı anlamanıa gelmez. Tiroid sintigrafisi ve gerekirse ince iğne aspirasyon biyopsisi ile ileri tetkikler yapılır.

🔵 HİPOTİROİDİ TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Vücutta T4 hormonu yetersiz olduğunda dışarıdan verilen ilaç tedavisiyle bu eksiklik giderilir. Ancak hipotiroidi geçici değil, ömür boyu tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.

Tiroid ilacına başladıktan 2 hafta sonra şikayetlerde düzelme başlar. İlaca düşük dozlarda başlanır ve kısa sürelerle artırılarak, genelde 5-6 haftada bir, TSH hormonu normale dönünceye dek doz ayarlanır. Sonrasında genellikle altı aylık ya da yıllık kontrollerle kanınızdaki tiroid hormonu seviyesinin normal olup olmadığı kontrol edilir.

Hamilelerde, yaşlılarda, koroner kalp hastalığı olanlarda hipotiroidi varsa daha sık kontrol gerekir. Bunun nedeni ise tiroid içeren hormon ilaçlarının kalbin daha hızlı çalışmasına neden olmasıdır. Bu yüzden ilaç ayarlanması iyi yapılmalıdır.

Yaşam boyu süren hipotiroidi tedavi edilmezse tiroit eksikliğine bağlı gelişen metabolik sorunların devam etmesi sonucunda, kalpte büyüme, kalp yetmezliği, pıhtı oluşumu, hipertansiyon ve damar sertliği gibi ölümcül tablolar ortaya çıkabilir.

Kan testlerinde tiroid hormonu eksikliğiniz varsa, ancak şikayetleriniz çok hafifse herhangi bir tedaviye ihtiyacınız olmayabilir. Bu durumlarda, doktorunuz genellikle birkaç ayda bir hormon seviyenizi izler..

 

🔵 HAŞİMATO HASTALIĞI (HASHİMATO) NEDİR?

Hashimato tiroidi, tiroit bezinin iltihaplı hastalıklarının yani tirioditlerin en sık görülen çeşididir. Otoimmün ya da kronik lenfosistik tiriodit olarak da adlandırılır ve bağışıklık sisteminin bozukluğundan kaynaklanan bir endokrin sistem hastalığıdır..

Vücudun normal şartlar altında vücuda yabancı maddelere karşı ürettiği antikorlar, bağışıklık sistemi ile beraber tiroid hücrelerine saldırarak tiroid bezinin iltihaplanmasına yani zarar görmesine yol açar. Böylece tiroid bezi işlevini yerine getiremez ve zamanla salgıladığı hormon düzeyi düşer. Ailesel geçişlidir ve çoğunlukla 30-50 yaş arasındaki kadınlarda görülür..

Hashimoto tiroidi “hipotiroidi” olarak tanımlanan tiroit bezinin az çalışması durumuna yol açan sebeplerden birisidir. Vücudun metabolizma hızını ayarlayan ve bu yolla bütün dokuları etkileyen tiroid hormonu bu hastalarda zamanla azalır ve yaş ilerledikçe hipotiroidi riski artar..

Hashimoto tiroidinin, tiroid bezinde yaratabileceği bir başka sorun da nodül oluşumudur. Genelde tiroid bezinde özellikle başlangıçta büyüme sık olur ve süreç içerisinde buna nodül oluşumu da eşlik edebilir. Nodüllü veya nodülsüz tiroid bezindeki büyüme “Guatr” olarak adlandırılır..

Hashimato tiroidi erken tespit edilerek tiroit hormon düzeyi belli aralıklarla takip edilmeli ve gerekirse ilaçlar ile yerine konmalıdır. Yakın takip ve tedaviyle hastalarda Hashimoto tiroidine bağlı olumsuzluklar yaşanmaz.

🔵 HAŞİMATO HASTALIĞI (Hashimato) NEDENLERİ ?

Hashimato tiroidi vücudun kendi koruma sisteminin tiroid hücrelerine saldırdığı bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Hashimoto hastalığının ortaya çıkmasını önlemek mümkün değildir. Çünkü altında vücudun savunma sisteminde gelişen bazı bozukluklar rol oynamakta ve bu risk genellikle doğuştan gelmektedir.

Günümüzde vücudun bağışıklık sisteminin neden antikorlar üreterek tiroid hücrelerine saldırdığı bilinmemektedir. Ailesel geçişin önemli bir rol oynadığı tahmin edilmektedir.

🔵 BAZI RİSK FAKTÖRLERİ HASTALIĞIN GÖRÜLME SIKLIĞINI ARTIRIR

Cinsiyet

Kadınlarda görülme oranı erkeklere göre fazladır.

Yaş

Her yaşta ortaya çıkabilir ancak genellikle orta yaşlarda görülür.

Genetik

Ailenizde tiroid ya da başka bağışlık sistemi hastalığı olması riski artırır. Bağışıklık sistemi hastalıkları: Romatoid artirit, vitiligo, erken menopoz, alopesi areata, Tip 1 diyabet, otoimmün karaciğer hastalıkları, ankilozan spondilit ile ülseratif kolit gibi otoimmün hastalıklar, Haşimato tiroidine eşlik edebiliyor.

🔵 HAŞİMATO HASTALIĞI (Hashimato) BELİRTİLERİ NELERDİR?

En sık görülen Hashimato belirtileri şunlardır ancak yine de şikayetler kişiden kişiye farklılık gösterir.

Guar (Tiroid bezinin büyüdüğü iyi huylu hastalık)

Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlık,  

Depresif bir hal ve mutsuzluk,  

Üşüme

Ellerde ve ayaklarda ödem,  

Terlemenin azalması,  

Ses kısıklığı,  

Kabızlık,  

Anormal kilo artışı, iştah fazlalığı,  

Unutkanlık, konsantrasyon azalması,

Kadınlarda adetlerin azalması veya yokluğu.

🔵 HAŞİMATO HASTALIĞI (Hashimato) TANISI

Hashimato tiroidi tanı süreci genellikle rutin kontrollerdeki TSH ve tiroid hormonu düzeylerinin tetkiki ya da hastaların halsizlik, saç dökülmesi gibi nedenlerle doktora gitmesiyle başlar. Hekiminiz tıbbi öykünüzü alıp, fizik muayene yaptıktan sonra Hashimato hastalığından şüphelenirse, bir takım tetkikler isteyecektir..

Öncelikle kandaki TSH, T3 ve T4 hormonlarına bakılır. Tiroidin yapısı ve büyüklüğü için ultrason testi yapılır. Asıl ayırıcı tanı kanda anti-TPO ve anti-tiroglobulin antikor düzeylerinin yüksekliğidir..

Bu tetkiklerle hem tanı konur, hem de hastalığın evresi tespit edilir. Başlangıçta antikorlar yüksek iken hormon düzeyleri normaldir. İlerleyen zamanla hormon düzeyleri de değişebilir. Hashimato tiroidi sonrasında her zaman hipotiroidi geliştiği zannedilir, oysa bazen, kısa dönemlerle de olsa, hipertiroidi yani tiroit bezinin fazla çalışmasıyla da karşılaşılabilir. Ultrason ise bezin büyüklüğü ve nodül oluşumu hakkında bilgi verir..

🔵 HAŞİMATO HASTALIĞI (Hashimato) TEDAVİSİ

Tiroid hormon seviyeniz normal ise, Hashimoto tiroidi için tedaviye gerek yoktur. Ancak doktorunuz altı aylık ve yıllık dönemlerle kan testi ister. Ancak, Hashimoto tiroiditi genellikle hipotiroidizm ile sonuçlanır.

Hipotiriodizm tedavisinde ise tiroid bezinin harabiyetini engelleyecek bir tedavi yoktur. Bunun yerine ilaç ile ek hormon verilerek tedavi uygulanır. Bu sayede hastanın şikayetleri ortadan kalkar ve tiroid bezinde büyüme, yani guatr varsa bu durum da hafifler.

Guatr iyileşmezse ve ağrı veya yutma, nefes alma veya konuşma gibi diğer sorunlara neden oluyorsa, tiroid bezini çıkarmak için ameliyat gerekebilir. Nodül varlığında ise oluşumun özelliklerine göre biyopsi önerilebiliyor ya da yine altı aylık veya yıllık ultrasonlarla kontrol ediliyor.

Eğer hipotiroidi gelişmişse, tiroit hormon replasman tedavisine başlanıyor. Bazı durumlarda hastalık “haşitoksikozis” olarak adlandırılan, hipertiroidik bir fazda yakalanıyor. Bu tabloda, hastanın klinik bulguları ve sintigrafik çalışmalarına dayanılarak durumun geçici bir hipertiroidi olduğu anlaşılabiliyor.

Hastaya herhangi bir tedavi verilmeden laboratuvar takipleri yapılıyor.

Geç Dönemde Fark Edilmesi Kansere Yol Açabiliyor Mu?

Haşimato tiroiditi ile tiroit kanserinin gelişimi arasında mutlak bir ilişki bulunmuyor. Tiroit kanserlerinin gelişimi için, tiroit dokusunda nodüllerin meydana gelmesi ve bunlardan bazılarının kansere dönüşmesi gerekiyor. Haşimato tiroiditi zemininde nodül gelişimi hızlanabiliyor. Bu nedenle de kansere yol açtığı yönünde bir düşünce bulunuyor..

Acıbadem Web ve Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.