İÇİNDEKİLER
Bilim İnsanları Diş İmplantları İçin Canlı “Yedek Dişler” Yetiştiriyor
“İşlevsel yedek dişler yaratmaya çalışıyoruz.”
Mini domuzlarda insan benzeri “dişler” yetiştirildi
Çalışmanın arkasındaki araştırmacılar, diş benzeri yapıların diş implantları için biyomühendislikli yedeklere doğru atılmış bir adım olduğunu söylüyor.
Bilim insanları laboratuvarda insan benzeri dişler üretmeyi başardılar ve bunları minyatür bir domuzun ağzına yerleştirdiler. Bu gelişme, diş hekimliğinde yeni ufukların habercisi oldu.
Yetişkin bir dişinizi kaybederseniz, genellikle titanyum implantlar veya plastik protezler içeren sınırlı seçeneklerle baş başa kalırsınız. Ancak bilim insanları bir alternatif üzerinde çalışıyor: Bir gün hasarlı olanların yerini alabilecek laboratuvarda yetiştirilmiş insan dişleri.
-Boston’daki Tufts Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nden Pamela Yelick ve Weibo Zhang, gerçek insan dişlerine benzeyen biyomühendislikli yapılar oluşturmak için domuz dişi parçalarında domuz ve insan diş hücrelerinin bir karışımını büyüttüler…
-Portland’daki Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’nde diş hekimi-bilim insanı olan ve bu çalışmada yer almayan Cristiane Miranda França: “Yelick, bir diş geliştirmek için temel bilimi uyguladı.. Ve bu harika.”
Sağlıklı bir dişin özünde diş pulpası bulunur.
Sinirler ve kan damarları içeren bu pulpa, dentin, sement ve mine adı verilen sert doku katmanlarıyla çevrilidir. Bu katmanlar olağanüstü serttir -mine vücuttaki en sert doku olarak kabul edilir- ancak bakteriler tarafından aşındırılabilir ve bu da diş çürümesine neden olabilir. Ve bu çürüme diş pulpasına ulaşırsa, acı verebilir…
Diş hekimleri çürük bölgeleri çıkarıp yerine genellikle 15 yıla kadar dayanan dolgular koyabilirler.
Ancak daha sonra bunların değiştirilmesi gerekir ve bu her gerçekleştiğinde dişin daha fazla kısmının kesilmesi gerekir.
-França: “Sonunda… kişinin o dişi kaybetmesi neredeyse kaçınılmazdır,” .
Günümüzde, bir dişini kaybeden biri, diş implantı ile değiştirmeyi tercih edebilir. Bu implantlar, çene kemiğine sabitlenmiş bir titanyum vidadan oluşur ve genellikle diş benzeri bir porselen kaplama ile kaplanır. Dişlere benzerler ve yiyecekleri ısırmak ve çiğnemek için kullanılabilirler, ancak gerçek olandan çok uzaktırlar.
-Yelick: “İmplant, kişinin mevcut dişleriyle mükemmel bir şekilde hizalanmamışsa, ısırma ve çiğneme, çevreleyen çene kemiğine eşit olmayan kuvvetler iletebilir ve onu destekleyen kemiğe zarar verebilir.. Bakteriler implantlara yapışabilir ve bazen peri-implantitis adı verilen bir enfeksiyona neden olabilir ve bu da kemik kaybına yol açabilir…
Bir implantı değiştirmek çok zordur, çünkü önce zamanla emilen ve kaybolan tüm kemiği yeniden inşa etmeniz gerekir,” .
“İşlevsel yedek dişler yaratmaya çalışıyoruz,” .
Yelick, son birkaç on yıldır, gerçek dişlerden alınan ve laboratuvarda diş benzeri yapılara dönüştürülen hücreleri kullanarak daha insan benzeri diş ikameleri yaratmak için çalışıyor.
“İşlevsel yedek dişler yaratmaya çalışıyoruz,” .
Biyomühendislik ürünü dişler oluşturmak için diş hücreleri laboratuvarda kültürlenir
Yelick, araştırmasında mezbahalardan elde ettiği domuz çenelerinden hücreler kullanıyor.
Domuzlar hayatları boyunca birden fazla diş seti geliştirir, bu nedenle çene kemikleri henüz diş etlerini delmemiş az gelişmiş dişlerden hücreler içerir. Yelick ve Zhang bu dişlerden hücreler toplar ve laboratuvarda “on milyonlarca” hücreye ulaşana kadar büyümeleri ve çoğalmaları için onları ikna eder.
Önceki deneylerde, Yelick ve diğer meslektaşları bu hücreleri “iskelelere” (biyolojik olarak parçalanabilen diş şeklindeki yapılar) ektiler ve bunları sıçanlara yerleştirdiler. Sıçanların küçük çeneleri vardır, bu yüzden iskeleleri hayvanların karınlarındaki derinin altına yerleştirdiler . “Sıçanları rahatsız etmiyor,” diyor Yelick.
Kendisi ve meslektaşları, canlı bir vücudun içine girdiklerinde hücrelerin kendilerini diş benzeri yapılara dönüştürmeye başladığını buldular.
-Yelick: “Küçüktüler ancak morfolojileri doğal olarak oluşan dişlerin morfolojisine benziyordu” .
O zamandan beri, kendisi ve meslektaşları laboratuvarda insan dişleri yetiştirmek için çalışıyorlar.
Yelick ve Zhang, son araştırmalarında bağışlanan insan dişlerinden hücreler kullandılar. Ve daha “doğal” bir yapı oluşturmak için ekip, mini domuzların dişlerinden hücreleri çıkardı.
Daha sonra, Yelick’in daha önce kullandığına benzer bir yaklaşımla, domuz dişlerinden oluşan parçalardan oluşturulan iskelelerin içinde domuz ve insan diş hücrelerinin bir karışımını büyüttüler. Bir laboratuvar kabında birkaç hafta bekletildikten sonra, diş parçaları altı mini domuzun çenelerine yerleştirildi.
İki ay sonra ekip, dişlerin nasıl olduğunu görmek için dişleri çıkardı. Sağlıklı yetişkin dişlerine benzer şekilde büyümeye başladıklarını gördüler. Hatta sert sement ve dentin katmanları bile geliştirdiler.
-França: “[Bu] biyomühendislikli dişler, titanyum implantlarda eksik olan doğal dişlerin temel özelliklerini sergiliyor” .
França, bulgunun bizi, bir kişinin diş etleri ve çeneleriyle bütünleşebilen laboratuvarda yetiştirilmiş, işlevsel, yaşayan insan dişleri yaratma yolunda bir adım öteye taşıdığını söylüyor. “[Yelick ve Zhang], doğanın hücreleri dişleri oluşturmak için nasıl kodladığını çözmeye başlıyorlar,” diyor. “Ve bu gerçekten etkileyici.”
-Yelick: “Henüz güzel bir şekilde oluşmuş dişler değiller.. Ancak bir gün diş replasmanı ihtiyacı olan kişilere uygulanabilecek işlevsel bir biyolojik diş ikamesi yaratabileceğimiz konusunda iyimseriz.”
.
.
Tufts’ta aynı adı taşıyan doku biyomühendisliği laboratuvarını yöneten baş araştırmacı Pamela Yelick ve doktora sonrası araştırma görevlisi Weibo Zhang, yıllardır insanların ağızlarına mükemmel şekilde uyan diş implantları yaratmanın yollarını arıyorlardı.
Bu tuhaf deneyin son gelişmenin önünü açtığı açık olsa da araştırmacılar, son denemede keşfedilen insan benzeri yapıya, sığır diş parçalarından iskeleler inşa edip yarı mamul ürünü mini domuzların çenelerine yerleştirene kadar ulaşamadıklarını söyledi.
İki ay sonra, laboratuvarda yetiştirilen dişler daha sonra çıkarıldı – o domuzlara yazık – ve Yelick bunların çok “diş benzeri” olduğunu keşfettiğinde çok etkilendi. Yeni yapılar, yetişkin insan dişlerinde görülen sert dentin ve sement katmanları bile oluşturmaya başlamıştı.
Açıkça bir mükemmeliyetçi olan Yelick, kendisi ve Zhang’ın henüz “güzel biçimli dişlere” sahip olmadıklarını itiraf ediyor; ancak bu, onu devam etmeye teşvik ediyor.
Bilim İnsanları Yeni Dişler Yetiştirmek İçin İlacı Test Etmeye Hazırlanıyor
“Yeni dişler yetiştirme fikri her diş hekiminin hayalidir.”
Japon bilim insanları, Kyoto Üniversitesi Hastanesi’nde “diş yeniden çıkarma tıbbı” alanında dünyanın ilk klinik denemelerine başlamaya hazırlanıyor . The Mainichi haberine göre;
Japon girişim şirketi Toregem Biopharma’dan araştırmacılar, doğuştan bazı veya tüm dişleri eksik olan, yani konjenital anodonti adı verilen hastaları deneylere dahil etmeyi planlıyor.
Hastalara, çoğu insanda bulunan “diş tomurcuklarının” süt veya kalıcı dişlere dönüşmesini engellediğine inanılan USAG-1 adlı proteini etkisiz hale getiren bir antikor tedavisi uygulanacak.
Bu rahatsızlığa sahip kişiler geleneksel olarak implant veya diş protezi yaptırmaya başvururlar. Ancak, Toregem’in tedavisi, Nikkei Asia tarafından alıntılanan bir açıklamada kurucu ortak Katsu Takahashi’nin açıkladığı gibi, onlara “üçüncü bir seçenek” sağlayabilir .
Ekip, yalnızca doğuştan dişleri olmayanları değil, aynı zamanda çürük nedeniyle dişleri eksik olan kişileri de tedavi etmeyi umuyor.
Eylül ayındaki denemenin güvenli olduğundan emin olmak için tasarlanan 1. Fazı, en az bir arka dişi eksik olan 30 sağlıklı erkek yetişkin katılımcıyı içerecektir. 2. Faz, geçici olarak gelecek yıl için planlanmıştır ve doğumdan itibaren en az dört dişi eksik olan konjenital anodonti hastası iki ila yedi yaşlarındaki hastaları içerecektir.
Ekip, tedaviyi hayvanlarda başarılı bir şekilde test etti ve hiçbir yan etki gözlemlenmedi. Ekip, 2018’de ilacı, insanlara benzer diş tomurcuklarına sahip olan gelincikler üzerinde test etti ve yeni dişlerin başarılı bir şekilde büyüdüğünü buldu.
“Yeni dişler yetiştirme fikri her diş hekiminin hayalidir,” dedi Takahashi geçen yıl Japon gazetesi The Mainichi’ye . “Ben lisansüstü öğrenciliğimden beri bunun üzerinde çalışıyorum.”
