DÖRT GÜNLÜK BİR ÇALIŞMA HAFTASINA SAHİP OLMANIN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI NELER?

Share

Tweet

Share

Share

Email

Comments

Dört günlük çalışma haftasına geçiş nasıl yapılır?

– DÖRT GÜNLÜK BİR ÇALIŞMA HAFTASINA SAHİP OLMAK

Araştırmalar, birçok liderin, dört günlük çalışma haftasının önümüzdeki on yıl içinde normalleşeceği konusunda hemfikir olduğunu ortaya koyuyor.. 

-Bu durumda dört günlük bir çalışma haftasına sahip olmanın avantajları ve dezavantajları nelerdir?

-İşyerleri bundan nasıl etkilenirler ve hangi hazırlıkları yerine getirmeliler?

Haftalık çalışma süresi ne kadar?

-Türkiye’de 4857 sayılı İş Kanunu’nun 63’üncü maddesine göre, haftalık çalışma en çok 45 saat olarak belirlenmiş durumda..

Aksi bir durum yoksa bu süre haftanın çalışılan günlerine eşit olarak bölünerek uygulanıyor..

-Ancak işçi ile işverenin anlaşması ile bu süre, haftanın çalışılan günlerine günde 11 saati geçmemek şartıyla farklı şekilde dağıtılabiliyor..

-Burası bize haftada dört günün kapısını aralıyor..

Kanunda belirtildiği şekliyle özel sektör şirketlerinin büyük bölümü işçilerini haftada 45 saat çalıştırıyor..

657 sayılı Kanun kapsamında memurların haftalık çalışma süresi ise 40 saat ve haftada 5 gün çalışıyorlar.. 

Şirketler hazır mı? 

-Şirketler bu modeli nasıl uygulayacaklarını henüz çözmüş değiller. Yapılan denemeler işverenleri takip etmeye ikna edecek mi bilmiyoruz..

Ancak haftada dört gün çalışmanın standart bir model haline gelmesiyle verimliliklerin bir kısmının kaybolacağına dair endişeleri olan şirketler var..

Dört günlük çalışma haftası dünya çapında yavaş ama emin adımlarla ilgi görüyor olsa da hükümetlerin bu fikri kesin olarak benimseyip benimsemeyeceği henüz belli değil.. 

Nasıl uygulanmalı?

-Şirketler önce ayda bir, haftada dört gün çalışmayı test edebilirler..

Tüm personelin aynı gün izinli olduğu veya dönüşümlü çalışma programının olduğu uygulamaları devreye alarak sonuçları izleyebilirler..

-Bu modele geçecek şirketler özellikle zaman ve görev yönetimi, önceliklendirme ile sözlü ve yazılı iletişim becerilerini geliştirmeliler.. 

Her sektöre ve çalışana uygun mu?

-Bazı sektörler, örneğin acil servisler ve toplu taşıma, haftada yedi gün çalışmayı gerektirdiğinden haftada dört gün çalışma tüm sektörlere uygun olmayacaktır..

-Bazı çalışanlar beş günlük bir hafta yapısını tercih ettiğinden tüm çalışanlar için de uygun olmayacaktır..

-Bu da bir planlama zorluğunu beraberinde getirecektir..  

Daha az mı çalışılacak? 

-Dört günlük çalışma haftasında mevcut çalışma saatlerinin daha az güne sıkıştırılmasından bahsedilmektedir..

Haftada dört gün çalışmak, daha az iş gününe sahip olmak anlamına gelse de bu iş günlerinde daha az çalışılacağını garanti etmez.. 

Tüm çalışanları dahil etmeli mi? 

-Şirketler personelin tamamını haftada dört gün çalıştırmak zorunda değiller; çalışan isteklerine ve işletmenin ihtiyaçlarına göre buna karar verebilirler.. 

İzin günü pazartesi ya da cuma olmak zorunda mı?

-Çalışanların üç günlük bir hafta sonu geçirmesi için fazladan izin gününün pazartesi veya cuma olması gerekmez..

Pazartesi ve cuma günleri, üç günlük tatili kolaylaştırdığından bazı durumlarda rehavete yol açabilir..

İzin günleri, iş ihtiyaçlarına ve çalışanların tercihlerine göre haftanın herhangi bir günü üzerinden belirlenebilir.. 

– ÜCRETLERDE KESİNTİ OLUR MU?  

-Ücretten ödün vermeden daha kısa çalışma günlerine sahip olma konusundaki genel tutum hala belirsiz..

Genel eğilim, çalışılan saat veya gün sayısına bakılmaksızın aynı miktarda ödeme yapılması, yan haklar ve sosyal yardımların kesintisiz devam etmesi yönünde.. 

– AVANTAJLARI, DEZAVANTAJLARI

-Dört günlük bir çalışma haftası kulağa harika bir fikir gibi gelse de bu uygulamanın herkes için uygun olmadığını belirtmem gerek..

Şirketlerin dört günlük bir çalışma haftasına geçmeden önce düşünmesi gereken faydaları ve dezavantajları da paylaşmak isterim..  

Dört günlük çalışma haftasının avantajları

Dört günlük çalışma haftasının çalışanların yararına olduğu açık. Ancak kısaltılmış bir çalışma haftasından yararlanabilecek tek kişi çalışanlar değil..

-Araştırmalar, haftada dört gün çalışmanın stresi azalttığını, işe odaklanmayı kolaylaştırdığını, iş-yaşam dengesini sağladığını, elde tutmayı iyileştirdiğini, iş değiştirmeye engel olduğunu ortaya koyuyor..

Çünkü fazladan bir gün izin yapmaktan vazgeçmek istemeyenler, iş değiştirmeyi düşünmüyorlar.. 

-Ofiste ihtiyaç duyduğundan daha fazla zaman geçiren birçok insan var. İş daha verimli bir şekilde organize edilebilirse çalışanlar bunu daha kısa sürede yapabilirler..  

Daha düşük karbon ayak izi 

-Bu düzenleme maliyetleri azaltmak ve enerji tasarrufu yapmak için kullanılabilir.

Çalışma haftasını beş günden dört güne düşürmenin çevresel bir faydası olabilir.. 

Dört günlük çalışma haftasının dezavantajları

İlk olarak şunu belirtmeliyim ki, dört günlük çalışma haftası her işletme ve her çalışan için uygun bir model değil..

-Müşteriler haftanın beş günü hizmet alacağı kişilere ulaşmayı bekliyorsa, her cuma müsait olmayan bir çalışan sorunlara neden olabilir..

-Daha kısa bir hafta, bazı durumlarda ek personel desteği gerektirdiğinden maliyetleri artırabilir.. 

-Yüksek hızda çalışmak; verimlilik dürtüsü işte daha az sosyalleşmek, bilginin paylaşılmasını engellemek ve kurum kültürüne zarar vermek anlamına gelebilir..

-Haftada dört gün çalışmak, çocuk bakımını zorlaştırabilir. Pek çok kreş bir ebeveynin klasik bir mesai programına göre çalıştığını varsayarak hizmet verir..

Bir ebeveynin olağandışı programına uyum sağlamak için sabah 06.00’da açılmazlar veya akşam 20.00’ye kadar açık kalmazlar..

-Karşılaşılacak sorunlardan biri, geleneksel pazartesi-cuma programında devam eden çalışanların, alternatif izin programı olan çalışanlarda toplantılara katılmak, aranmak veya mesajlara yanıt vermek gibi baskılar oluşturabilmesidir..

Bu nedenle alternatif programın, çalışanın ekibini olumsuz yönde etkileyip etkilemediğini değerlendirmek gerekir..

Dört günlük bir çalışma haftasının dezavantajları, hareketi destekleyen çok sayıda makalede ele alınmaz..

Oysa haftada dört gün çalışmanın dezavantajları dikkate alınmalıdır. Bu modelin benimsenmesinden beklenen faydaların gerçekçi olup olmadığı da değerlendirilmelidir..

Test etmeli 

Şirketler, dört günlük çalışma haftasının nasıl çalıştığını görmek için birkaç ay geçici olarak uygulamayı deneyebilir, kademeli geçişi düşünebilir, sonuçlara bakarak devam edip etmeyeceklerine karar verebilirler. 

Dört günlük çalışma haftasına geçiş zor bir ayarlamadır ve şirketler bunu ne kadar karmaşık hale getirirse, uygulamada başarı elde edememe olasılıkları o kadar fazladır.

Şirketler dört günlük çalışma haftasına geçmeden, şirket programını değiştirmeden önce, bunun işlerini daha üretken ve çalışanlarını daha mutlu yapacağından emin olmalıdır.

Aksi takdirde, dört günlük bir çalışma haftası için değişikliğe değmez! 

Şirketler, aynı miktarda işi daha kısa sürede yapacak mutsuz çalışanlar oluşturmaktansa dört günlük çalışma olmadan da daha az çalışma saatlerinin mümkün olduğu bir format değişikliğine gidebilirler..

İşlerin bir kısmını düzene sokmak ve zaman tasarrufu sağlamak için yeni yazılımlara geçiş sağlamak, toplantıları azaltmak, molaları kısaltmak, gereksiz görevleri ortadan kaldırmak gibi… 

© The Independentturkish//Canan Duman Stratejik Yönetim Danışmanı I Yazar I Eğitmen 

– HAFTADA 4 GÜN MESAİ HANGİ ÜLKELERDE UYGULANIYOR? 

Avrupa ve dünya genelinde sendikalar hükümetlere dört günlük çalışma haftasını uygulamaya çağırırken; hangi ülkeler bu fikri benimsedi ve şu ana kadar nasıl gidiyor?

-Bunu uygulayan ilk ülkelerden birisi İspanya..

Hükümet , projeye gönüllü olarak katılan 200 ila 400’den fazla İspanyol şirketini finanse etmek için 50 milyon Euro tahsis etti. Tutar, değişikliklerin uygulanmasının ve daha fazla personel alımının ekstra maliyetlerini de kapsıyordu..

Projeyi benimseyen teknoloji devlerinden biri olan DESOL, o günden bugüne yaptıkları gözlemler sonucunda devamsızlığın %20 azaldığı ve satışların %20 arttığı olumlu bir iş deneyimi bildirdi..

-Şubat ayında, Belçikalı çalışanlar haftada 5 gün yerine 4 gün çalışma ve buna bağlı kazanç kaybı yaşamama hakkını elde etti..

Belçika hükümetinin kabul ettiği tasarıya göre, çalışanlar isterlerse günlük 9,5 saat mesai yapmaları durumunda haftanın 4 günü çalışabilecek..

Çalışanlara mesai saatleri dışında işle ilgili mesaj ve e-postalara cevap vermeme hakkı da verildi..

-İzlanda’da araştırmacılar 2021 yılında, dünyanın şimdiye kadarki en büyük haftada 4 gün çalışma denemesinin büyük başarıyla sonuçlandığını ve İngiltere’de de test edilmesi gerektiğini belirtti..

Denemenin ardından İzlanda’daki Sürdürülebilirlik ve Demokrasi Derneği (Alda) ile İngiltere’deki “Autonomy” adlı düşünce kuruluşlarının yayımladığı ortak analiz, 2015’ten 2019’a kadar süren ve 2 bin 500’den fazla kişinin katıldığı denemelerin ‘üretkenliği ve refahı’ artırdığını ortaya koydu..

Araştırmacılar, çalışanın stresinin ve tükenmişliğinin azaldığını ve yaşam-iş dengesinde bir iyileşme olduğunu buldu..

–İngiltere’de de Haziran ayında 6 ay boyunca 3 binden fazla çalışanın haftada 4 gün çalışacağı pilot uygulama başlatıldı..

4 Day Week Global’ adlı kuruluşça yürütülen pilot uygulama kapsamında, 3300 çalışanın çalışma süreleri yüzde 20 oranında kısaltılırken, maaşlarında herhangi bir değişikliğe gidilmiyor..

Denemede, çalışanların yüzde 100 üretkenlik sağlama taahhüdü karşılığında, zamanın yüzde 80’i için ücretin yüzde 100’ü olan ‘100:80:100 modelini’ izlemeleri bekleniyor..

-İrlanda ve Galler’de de yine benzer kararlar alınıyor..

Glasgow merkezli UPAC Group, çalışanlarının başarılı bir pilot program yürüttükten sonra aynı maaşla dört günlük bir haftanın tadını çıkaracağını söylemesiyle bazı İskoç işletmeleri kendi kısaltılmış çalışma haftalarını şimdiden başlattı..

-Hollanda haftada ortalama 29 saat veya dört gün olan en kısa çalışma haftasına sahiptir..

Bu karar, kamu sektörünü maliyetlerden tasarruf etmek için çalışanlara 4 günlük bir hafta sunmaya iten 90’ların başındaki durgunluğa kadar uzanıyor..

 Hollanda yasaları iş-yaşam dengesini ve saatlik ücret ve orantılı sağlık yardımlarını korurken yarı zamanlı çalışma hakkını da savunuyor..

-İsveç’te, 2015 yılında tam ücretli dört günlük bir çalışma haftası karışık sonuçlarla test edildi..

Uygulamaya göre ücret kaybı olmadan sekiz saatlik iş günleri yerine altı saatlik iş günlerini denendi, ancak davaya para harcama fikrinden herkes memnun kalmadı..

Kısmen başarı sağlandı ve otomobil üreticisi Toyota gibi bazı şirketler, çalışanları için çalışma saatlerini azaltmayı tercih etti..

-Almanya, Avrupa’da azaltılmış çalışma saatlerinin tadını çıkaran en iyi ülkeler arasında yer alıyor..

Dünya Ekonomik Forumu’na (WEF) göre Almanya’nın haftalık ortalama çalışma saati 34,2.. 

Yayınlanan bir anket, Alman işverenlerin %71’inin çalışma saatlerinin 32’ye düşürülmesini istediğini gösterdi..

Almanya’da yazılım mühendisliği, veri bilimi, pazarlama ve ürün yönetimi alanlarında çalışan 150’ye yakın şirket, ücretlerinde herhangi bir indirim olmaksızın 32 saatlik bir çalışma haftasının tadını çıkarıyor..

-Odsherred Belediyesi, Danimarka’da 4 günlük çalışma sistemini hayata geçiren ilk yerel yönetim oldu..

Girişim Eylül 2019’da başladı ve 300 personelin üç günlük bir hafta sonu tatili oldu. Çalışanların tamamına yakınının bu girişimden memnun olduğu ortaya çıktı..

–Microsoft Japan, 2019 yılında 4 günlük çalışma haftası pilot projesini gerçekleştiren ilk şirketler arasında yer aldı..

Şirket çalışanları, 3 gün boyunca maaş kesintisi olmadan hafta sonu geçirdi ve bu da verimliliği tam yüzde 40 artırdı.

2021’den beri Japon hükümeti, işverenleri 4 günlük bir çalışma uygulamasını hayata geçirmeye teşvik ediyor..

Fazladan bir izin gününün; çalışanların ailelerine bakmalarına, eğitimlerini ilerletmelerine ve tanışma, evlenme, aile kurma zamanlarına sahip olmalarına yardımcı olacağı düşünülüyor..

Şimdiye kadar, Japon şirketlerinin yaklaşık yüzde 8.5’i 4 günlük çalışma haftasını benimsedi. Ancak bazıları riski azaltmak adına çalışanların maaşlarından 20 kesinti yapıyor..

–Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), esnek bir ‘evden çalışma’ seçeneği olarak Cuma günleri de dahil olmak üzere dört buçuk günlük bir çalışma haftasını uygulayan ilk ülke oldu..

– UYGULAMA NEDEN TERCİH EDİLİYOR?

Uygulamanın tercih edilmesinin en büyük nedenleri arasında pandemi sürecindeki çalışanların ruh sağlığı ve verimlilik geliyor.

Dört günlük bir çalışma haftasının ardındaki fikir; aynı sonuçlara daha az saatte ulaşmak ve bununla birlikte insanların başka ilgi alanları peşinde koşması, yakınlarıyla zaman geçirmesi ve hayatlarını yönetmek için daha fazla zamana sahip olmalarını sağlamak olarak belirtiliyor. Şirketler, bunun yanı sıra artan satışlar, çalışan tükenmişliği oranlarındaki azalma ile fayda sağlayabiliyor.

Savaş sonrası yaşanan enerji krizi, maliyetlerin artması da yakın zamanda işverenlerin bunu tercih etme nedenleri arasında yer alıyor.

ÇALIŞANLAR VE İŞVERENLER İÇİN FAYDALI MI?

Henley Business School tarafından yapılan yeni bir araştırma, giderek artan sayıda şirketin daha kısa çalışma haftalarını denediğini ortaya koydu.

Araştırmadan öne çıkan bulgular arasında ise şunlar yer aldı:

İşletmelerin yüzde 66’dan fazlası, uzun vadeli başarılar için 4 günlük bir çalışma haftasını çok önemli görüyor.

İşveren ve çalışanların yüzde 70’i daha kısa bir çalışma haftasının yaşam kalitelerini artıracağını düşünüyor.

Çalışanların yüzde 66’dan fazlası çalışma programları üzerinde daha fazla kontrole sahip olmanın zihinsel sağlıklarına fayda sağladığını söylüyor.

Yüzde 69’u daha az çalışmanın onlara aileleriyle geçirmeleri için ekstra zaman sağladığını düşünüyor.

Şirketilerin yüzde 63’ü daha kısa süre çalışma uygulamasının nitelikli çalışanların işe alınmasına ve mevcut çalışanların kalmasına yardımcı olduğunu söylüyor.

“AİLEMİN YANINDA DAHA FAZLA VAKİT AYIRABİLİYORUM”

Birleşik Krallık’ta uygulamayı hayata geçiren kurumlardan “Vault City Brewing’de Operasyon Suervisor’ı Vendy Rychtecka uygulamadan memnun kalan çalışanlardan biri.

Rychtecka, metro.co.uk’e yaptığı açıklamada “4 günlük uygulamadan fazlasıyla memnunum. Bu tatillerimi uzatmamı, haftasonunda Çekya’daki ailemi ziyaret etmeme olanak sağlıyor. 2 gündense 3 günü izinle geçirmek ve bu süre zarfında arkadaşlarımla sosyalleşmek işte daha fazla odaklanmamı ve enerji dolu olmamı sağlıyor. Ruh sağlığım konusunda da inanılmaz fayda sağlıyor” diyerek memnuniyetini anlatıyor..

 

– Satış koordinatörü olarak görev yapan Charlotte Brook:

“4 gün sistemi ile kurduğum iş-yaşam dengesi inanılmaz. Uzun haftasonu tatilleri ile Pazartesi gününe daha enerjik başlayabiliyorum. Ruhsal olarak ve duygusal olarak daha dingin hissediyorum. Burada çalışmanın en büyük avantajlarından birini yaşıyorum ve bir daha kolay kolay 5 gün çalışma düzenine dönebileceğimi düşünmüyorum..”

Genel olarak, 4 günlük çalışma haftası yavaş ama emin adımlarla dünya genelinde ilgi kazanıyor gibi görünüyor..

Ancak bu uygulamalar henüz kuruluşlar ve pilot uygulamalardan ibaret. Ekonomik olarak fayda sağlanacağı ve ruh sağlığına katkıları yadsınamaz olsa da hükümetlerin bu fikri kesin olarak benimseyip benimsemeyeceği henüz bilinmiyor..