Rusya, bazı Türkiye üreticilerinden meyve ithalatını geçici olarak durdurdu!

“Rusya, gıda güvenliğinin ihlali iddiasıyla 33 Türk ve İranlı üreticiden limon, mandalina, biber, üzüm ve narın dahil olduğu meyvelerin ithalatını askıya aldı..”

Rusya’nın tüketici sağlığından sorumlu Rospotrebnadzor düzenleyici kurumu Türkiye’den ithal edilen 60 bin ton üzüm ve 10 bin 000 ton narın Rusya’ya girişinin engellendiğini açıkladı..

Bu tarz kısıtlamalar her ne kadar çoğu zaman siyasi motifli olarak görülseler de, Rusya bunu inkar ediyor..

Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkiler karmaşık bir seyir izlemekte.. Türkiye yakın zamanda Ukrayna’ya Bayraktar TB2 insansız hava araçları tedarik ettiği için Rusya’nın tepkisini çekmişti..

“RUSYA’DAN YASAK GELDİ!: ZARARLI MADDE İDDİASIYLA İHRACATI DURAN ÜRÜNLER …”

“Rusya’dan Türkiye’ye yasak: 6 ürüne yasak geldi”

Türkiye’den giden bazı ürünlere Rusya’dan yasak getirildiği ortaya çıktı..

CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım, Rusya’nın Türkiye’den giden bazı ürünlere yasak getirdiğini açıkladı..

Rusya, geçen yıllarda yaşanan uçak krizinden sonra birçok ürünün Türkiye’den ithalatını yasaklamıştı..  

Rusya Federasyonu bu sefer de portakal, yaş üzüm, taze biber, mandalina, nar ve limonun ithalatını geçici olarak durdurduğunu açıkladı.. 6 kalem ürünün ülkeye girişinin yasaklandığını bildiren CHP’li Yalım, bu durumun üreticiye vurulan bir darbe olduğunu dile getirdi..

“BAKANLIK ÇÖZÜM BULAMADI“

Yalım, yasaklanan ürünlerde zararlı maddelere ve bazı ürünlerde ise GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar) rastlanıldığını söyledi..

Yalım, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile görüştüğünü ve bakanlığın konuyla ilgilendiğini fakat bir çözüm bulunamadığını aktardı.. 

“Çiftçinin hem yolda olan hem de deposundaki mallar neredeyse çöp oldu” diyen Yalım, Rusya’nın kararından sonra yolda ve sınırda olan araçların beklediğini ifade etti..

Zararlı madde iddiasıyla ihracatı duran ürünler hakkında Ticaret ve Sağlık Bakanlığı’nın konuyla acil bir şekilde ilgilenmesi gerektiğinin altına çizen Yalım, çiftçiye destek verilmesi gerektiğini vurguladı..

Cumhuriyet//Deniz Ogan

“Merak edilen konu, ihracattan geri dönen ürünlere ne oluyor?”

“ÜLKEMİZE GERİ GÖNDERİLEN GIDA ÜRÜNLERİ İLE İLGİLİ OLARAK MEDYADA SIKLIKLA HABERLER YER ALIYOR”

“Birçok ihraç edilen gıda ürünü incelemelerin ardından ülkeye kesin dönüş yapıyor”

Türkiye tarım ve gıda konusunda oldukça gelişmiş ülkelerden biri olarak kabul ediliyor. Fakat birçok ihraç edilen gıda ürünü incelemelerin ardından ülkeye kesin dönüş yapıyor.

Yurtdışına çıkarken Türk mevzuatına uygun olan ürünler, AB sınırına girdikten sonra yurtiçine geri gönderiliyor. Geri dönen ürünlere ise ne yapıldığı bilinmiyor.

İddialara göre, birçok ürün iç piyasada tüketiliyor. Avrupa’nın ‘zehirli’ diyerek geri gönderdiği gıda ürünleri Türkiye’nin iç piyasasında bir sorun yokmuş gibi afiyetle yenildiği de söylenenler arasında.

Avrupa Birliği’nin RASSF (Rapid Alert System for Food and Feed) raporuna göre, Türkiye 318 adetle en fazla sorunlu ürün gönderen ülke konumunda.

En son Türkiye’den Rusya’ya ihraç edilen 370 ton mandalina, içinde canlı haşere çıktığı için Rusya’dan geri gönderildi. Bunun örnekleri daha önce çilek, domates ve birçok tarım ürününde de yaşanmıştı.

Rus Rosselhoznadzor dairesinden yapılan açıklamada:

”Türkiye’den 16 parti halinde gönderilen toplam 370 ton mandalinanın, içinde Akdeniz meyve sineğinin tespit edilmesi nedeniyle Rusya’ya girişinin yasaklanarak geri çevrildiği kaydedildi.”

Meyvelerin deniz yoluyla Novorossiysk limanına ulaştığı belirtilen açıklamada, bitki sağlığı kontrolü sırasında mandalinada Rusya’da karantina listesinde olan Akdeniz meyve sineğine canlı halde rastlandığı kaydedildi..

Ürünlerde bu tarım zararlısının bulunduğu, Rusya Bitki Karantina Merkezi Novorossiysk şubesinin raporuyla da doğrulandı. Konuyla görüşlerini dile getiren uzmanlar ‘İhracattan Geri Dönen Ürünler İçin Uygulama Yönetmeliği’nde yasal boşluk olduğunu öne sürerek, geri gönderilen ürünleri iç piyasaya sürebileceğini söyledi..

Geri gönderilen ürünlerle birlikte bir belgede hazırlanıyor. Fakat verilen görüşlere göre, ihracatçının bakanlığa yanlış beyanda bulunması zor değil..

Tarım Bakanlığı bu konuda henüz net bir açıklama yapmadı. Zararlı ürünlerin kimi durumlarda imha edildiği de aktarılanlar arasında fakat, bakanlık tarafından bunun bir örneği şu ana kadar paylaşılmadı..

Antalya Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı:

”Tarım ürünleri ihraç edilmeden önce ekspertizden geçiyor. Gönderilen mandalinalarda haşere çıkması imkansız. Tamamen diplomatik sebeplerden kaynaklanıyor. Ülkeler arası sıkıntı yaşandığında bu tip durumlarla karşılaşabiliyoruz. Ürünler yurtdışına çıkmadan önce Tarım Bakanlığı tarafından çok sıkı bir şekilde denetleniyor.”

KONTROL EDİLİYOR UYGUNSA İÇ PİYASAYA SUNULUYOR

Gıda Mühendisi Bülent Şık:

”İhracattan geri dönen gıda ürünlerine ne gibi işlemler yapılacağını belirleyen mevzuat ‘Bitkisel Gıda ve Yemin İhracatında Sağlık Sertifikası Düzenlenmesi ve İhracattan Geri Dönen Ürünler İçin Uygulama Yönetmeliği’ adını taşıyor.

Geri dönen gıda ürünlerinin imhası, başka bir ülkeye sevki, başka bir amaçla kullanılması ya da yurtiçi piyasasına sürülmesi kararı bu mevzuatta belirtilen hükümler dikkate alınarak veriliyor.

İhracattan geri dönen ürünlerin geri gönderilme nedeni, ürünün niteliği, ilgili mevzuat ve olası şüpheler dikkate alınarak kontrol edilmesi gerekiyor. İstanbul gümrüğüne gelen bir iade gıda ürünü İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü bünyesindeki Gıda ve Yem Şube Müdürlüğü’ne bağlı ihracat birimi tarafından kontrol ediliyor.

Yapılan kontroller sonucu tüketilmesinde sağlık açısından bir sakınca olmadığı tespit edilen ürünlerin iç piyasaya sunulmasına izin veriliyor.”

Gıda Mühendisi Bülent Şık:

“Elbette ihracattan geri dönen bütün gıda ürünlerinin sağlığa zararlı olduğunu söyleyemeyiz. Ama ortada ciddi bir işleyiş zafiyeti olduğu da açıktır.”

Çeşitli ülkelere ihraç edilen ama tarım zehri, mikotoksin ya da tarım zararlısı vb. gibi etkenler içerdiği için ülkemize geri gönderilen gıda ürünleri ile ilgili olarak medyada sıklıkla haberler yer alıyor.

Bu ürünlere ne olduğu, ülke iç piyasasına sürülüp sürülmedikleri ciddi bir merak ve kaygı konusu.

İhracattan geri dönen ürünlere ne olduğu sorusunu sağlıklı bir şekilde ele alabilmek için bu konudaki yasal mevzuata ve o mevzuata dayalı olarak yapılan uygulamalara bakmak gerekiyor.

“YASAL MEVZUAT NE DİYOR?“

İhracattan geri dönen gıda ürünlerine ne gibi işlemler yapılacağını belirleyen mevzuat: ‘Bitkisel Gıda ve Yemin İhracatında Sağlık Sertifikası Düzenlenmesi ve İhracattan Geri Dönen Ürünler İçin Uygulama Yönetmeliği’ adını taşıyor..

1-) Geri dönen gıda ürünlerinin imhası, başka bir ülkeye sevki, başka bir amaçla kullanılması ya da yurtiçi piyasasına sürülmesi kararı bu mevzuatta belirtilen hükümler dikkate alınarak veriliyor.

2-) İhracattan geri dönen ürünlerin geri gönderilme nedeni, ürünün niteliği, ilgili mevzuat ve olası şüpheler dikkate alınarak kontrol edilmesi gerekiyor.

Örneğin İstanbul gümrüğüne gelen bir iade gıda ürünü İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü bünyesindeki Gıda ve Yem Şube Müdürlüğü’ne bağlı ihracat birimi elemanları tarafından kontrol ediliyor.

Yapılan kontroller sonucu tüketilmesinde sağlık açısından bir sakınca olmadığı tespit edilen ürünlerin iç piyasaya sunulmasına izin veriliyor.

3-) İhraç ürünler ve ihracattan geri dönen ürünlerle ilgili bilgiler bir internet portalı olan Gıda Güvenliği Bilgi Sistemi’ne (GGBS) giriliyor. GBGS sistemi vatandaş erişimine açık değil. Sadece yetkilendirilmiş bakanlık çalışanları sisteme girebiliyor. İhracat ve ithalat ile ilgili her türlü bilgi bu sisteme kaydediliyor.

“GIDA GÜVENLİĞİ BİLGİ SİSTEMİ VATANDAŞ ERİŞİMİNE AÇILMALI“

GGBS’ne girilen bilgilerin gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığı sorusu kayda değer bir sorudur. Ancak ne yazık ki bakanlık dışından, bağımsız kişiler sisteme girerek kayıtları incelemedikçe yapılan işlerin gerçeğe uygunluğunu söylemek olanaksız.

4-) Dolayısıyla ihracattan dönen ve halk sağlığı ya da tüketici çıkarları açısından sorunlu gıda ürünlerinin iç piyasaya sürülüp sürülmediğini, sürüldüyse hangi gerekçe ile sürüldüğünü GGBS kayıtları gözden geçirilmedikçe söylemek olanaksız.

Bu zor ve kapsamlı bir iş. Örneğin sadece 2018 yılında Rusya’dan karantina ihlali nedeniyle ülkemize geri gönderilen ihraç meyve ve sebze ürünü partisinin sayısı 1426 olarak belirtiliyor. Bu sayıya, pestisit veya mikotoksin kalıntısı, patojen bakteri veya ağır metal vb. gibi kalıntı çıktığı için geri gönderilen gıda ürünlerini katınca ve sadece Rusya’yı değil de ihraç yapılan tüm ülkeleri dikkate alınca meselenin büyüklüğü daha net anlaşılacaktır.

Meseleye ihraç edilen ve bir problem tespit edildiği için ülkemize geri gönderilen gıda ürünleri ile ilgili işleyişe düzenleme getiren ‘Bitkisel Gıda ve Yemin İhracatında Sağlık Sertifikası Düzenlenmesi ve İhracattan Geri Dönen Ürünler İçin Uygulama Yönetmeliği’ndeki kritik bir noktaya dikkat çekerek açıklık getirmeye çalışacağım.

5-) Böylece yasal mevzuattan kaynaklanan ve kanımca çok ciddi bir soruna da işaret etmek mümkün olacak. Öyleyse sistem nasıl işliyor biraz yakından bakalım.

“İADE GIDA ÜRÜNLERİ GÜMRÜKLERDE BEKLETİLİYOR”

6-) İhracattan geri dönen gıda ürünleri sınır gümrüklerindeki antrepolarda bekletiliyor. Ülke iç piyasasına sokulmadan önce bu ürünlerin sağlık açısından zararlı olup olmadıklarının kontrol edilmesi gerekiyor. Bu kontrol Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılıyor.

İade ürün ülkemiz gümrüğüne geldiğinde ihracatçı firma Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı il müdürlüklerindeki ihracat işleri ile ilgili birime yazılı bir başvuru yapıyor. Firma başvurusunda ürünün neden iade edildiğine dair bir beyanda bulunuyor. Ve o beyana göre ürünler kontrol ediliyor. Kanımca meselenin en kritik noktası da burada yatıyor.

“SADECE İHRACATÇI BEYANINI DİKKATE ALMAK KONTROL ZAFİYETİ YARATIR”

7-) Meselenin odak noktası iade edilen gıda ürünlerinin iade nedeninin sadece ihracatçının beyanına tabi olması. Gıda ürününü gerekli şartlara uygun bulmadığı için ülkemize geri gönderen ülkeden herhangi bir resmi evrak istenmiyor.

Yani ihracatçı firma gerekli şartları taşımadığı için geri çekmek zorunda kaldığı gıda ürününün iade nedenini bakanlığa verdiği beyanda ne olarak belirtiyorsa o beyan geçerli oluyor.

😎 Dolayısıyla pestisit veya aflatoksin gibi sağlığa çok zararlı zehirli kimyasal maddeler içerdiği için geri gönderilen bir ürünün iade nedeni olarak firma tarafından bakanlığa verilen beyanda “üründe haşere tespit edildiği için iade edildi” ya da “uygunsuz ambalaj kullanımı nedeniyle geri gönderildi” ya da “ürünler istenilen boyutlarda değildi” gibi gerçek durumla uyuşmayan nedenler belirtilmesi mümkün.

“ÖZETLE SÖYLEMEK GEREKİRSE İADE NEDENİNİN GERÇEK DIŞI BİR BEYANA DAYANMASI OLASIDIR.”

İhracatçı firma yetkililerinin doğru söylediğini nasıl bileceğiz, sorusunun ne yazık ki net bir yanıtı yok. Gümrüklerde gıda kontrolü yapan personel herhangi bir şeyden kuşkulanıp detaylı bir soruşturmaya girmediği sürece de bilemeyeceğiz.

9-) İhracatçı firma dışında iade ürünün bekletildiği Gümrük Müdürlüğü de Tarım Bakanlığına resmi bir yazı yazarak ürünün kontrol edilmesini isteyebiliyor. Ancak o resmi yazıda sadece firma adı, ürün adı, vs. gibi bilgiler var. Ürünün neden iade edildiğine dair bir bilgi o resmi yazıda da bulunmuyor.

Örnek almaya ihracat kontrol şubesine bağlı olarak çalışan gıda kontrol görevlileri gidiyor. Gıda kontrol görevlileri bir şüphe duyarlarsa beyanda belirtilen iade nedeni dışında bir başka neden için de kontrol yapılması amacıyla örnek alabiliyor. Alınan örnekler bakanlığa bağlı kontrol laboratuvarlarına gönderiliyor. Laboratuvarda yapılan analizler sonucunda ilgili ürünün yurda girişine ya da imhasına karar veriliyor.

10-) Bazen ürünler gıda mevzuatı uygun bir başka ülkeye de gönderilebiliyor. Yani mevzuata uygun ülke bulunursa ülkeye giriş yapılmadan o ülkeye sevk yapılıyor.

Elbette ihracattan geri dönen bütün gıda ürünlerinin sağlığa zararlı olduğunu söyleyemeyiz. Ama ortada ciddi bir işleyiş zafiyeti olduğu da açıktır.

11-) İhracatçı firmanın beyanının yanı sıra ihraç edilen ülkeden geri gönderilen ürünlerin hangi gerekçe ile geri çevrildiğini belirten ve ihraç edilen ülke tarafından verilmiş bir evrakın da istenmesi yapılan kontrollerin güvenilirliğini artıracaktır. Bu konuda mevzuatta bir düzenleme yapılması gereklidir.

12-) Ancak yapılacak düzenleme ile birlikte GGBS’ne bağımsız denetçilerin de girebilmesini ve bu bağımsız denetçilerin zaman zaman kamuoyuna açıklama yapmalarını sağlayacak bir düzenleme yapmak, sağlığa zararlı olduğu için ihracattan dönen gıda ürünlerinin iç piyasaya sunulup sunulmadığına yönelik kaygıları giderebilecek yöntemlerden biridir.

Bu konuda yapılabilecek başka düzenlemeler de var. Dahası meselenin sadece ihracattan dönen gıda ürünleri üzerinden tartışılması halk sağlığı açısından son derece yetersiz kalıyor. Neden yetersiz kaldığına bu yazıda kısaca değinmem olanaksız. Bu konuları sırasıyla birkaç yazıda ele alacağım.

İLGİLİ HABER

Kaynak

http://www.cumhuriyet.com.tr