“BUZDOLABI DÜZENİ”
Genellikle haftalık olarak yapılan mutfak alışverişlerinde alınan ürünlerin birçoğu buzdolabında muhafaza ediliyor..
Dolayısıyla hem israfı önlemek, hem besin değerlerini korumak hem de sağlık açısından buzdolabı, hayatımızda çok önemli bir yer tutuyor..
Temizliğinden yerleştirme düzenine kadar dikkat edilmesi gereken birçok kural bulunuyor..
Diyetisyen Aslıhan Altuntaş, buzdolabı düzeninde uyulması gereken kurallar hakkında önemli bilgiler verdi..
BUZDOLABI TEMİZLİĞİ
Buzdolabı temizliği sağlık açısından ilk dikkat edilmesi gereken etkendir.. Buzdolabı temizliği için sirke kullanılabilir. 1 litre suya 1 yemek kaşığı sirke koyarak buzdolabı silinmeli ve kuruduktan sonra besinler buzdolabına yerleştirilmelidir..
KAHVALTILIK
Kahvaltılıklarda ambalajlı olanlar ve kahvaltılık tabaklarına çıkarılanlar hijyen açısından en üst rafta tutulmalıdır.. Aksi halde paketli gıdaların paketlerinden ya da sebze meyvelerden düşebilecek parçalardan altta duran ve hiç pişirme işlemi görmeden tüketilecek olan kahvaltılıklara bakteri bulaşabilmektedir..
Buzluğu altta olan buzdolaplarında da kahvaltılıklar yine en üstte olmalıdır..
İkinci rafa genellikle işlem görmüş yani pişirilmiş yemekler konulmalıdır. Streçlenmeli ve birbirlerine temas etmemelidir. Isıtıp direkt olarak tüketilecek besinler oldukları için pişmemiş çiğ besinlere göre daha risklidirler..
Çiğ et, yoğurt gibi besinler doğru kaplara konulmuş şekilde ağzı kapalı, birbirleriyle temas etmeden üçüncü rafta olabilir..
Tavuk ve balık da paketli halde ya da cam kaplarda bu rafta kalabilir..
MEYVE SEBZE
En alt rafta ise meyve sebze kısmı olmalıdır. Ancak meyve sebzeler pazar ya da market poşetleriyle buzdolabında tutulmamalıdır..
Yapılan en büyük hatalardan biri budur. Besinler mutlaka paketlerinden çıkarılmış olmalıdır..
Eğer ıslaksa mutlaka kurutularak buzdolabına konulmalıdır..
Bu nedenle en pratiği hazırlık aşamasında da kolaylık sağlayacağı için yıkayıp kurutarak dolaba yerleştirmektir. İstenirse kese kağıtlarında saklanabileceği gibi istenirse plastik olmayan, muhafaza için özel üretilmiş saklama kaplarına da konulabilir..
DONDURUCU BÖLÜM
Dondurucuda esas önemli olan bekleme süreleridir..
Besinler dondurulduğunda içeriğindeki bakteriler de dondurulmuş olur. Yani ölmezler. Çözdürme işlemi başladığı andan itibaren de o bakteriler tekrar aktifleşmeye başlar..
Bu nedenle besinlerin dondurucuda ne kadar kaldığı çok önemlidir. Çünkü besinlerin yapısı ve dokusu değişmeye başlar..
Herhangi bir işleme tabii tutulmayan çiğ sebzeler dondurucuda 1 yıla kadar durabilirken pişirilerek saklanacak sebzeler en fazla 2-3 ay saklanmalıdır..
Çözündürdükten sonra ise hemen tüketmek gerekir..
Balık 2-3 ay, çiğ et ya da çiğ etten yapılmış kıyma 9-12 ay arasında kalabilmektedir..
Pişmiş kırmızı et işlem gördüğü için 2-3 ay kalmalıdır..
Tavuk ve hindi eti ise çiğ halinde olsalar bile en fazla 3 ay kadar dondurucuda saklanmalıdır..
ÇÖZDÜRME İŞLEMİ
Çözdürme işlemi bir gün önceden buzluktan çıkarılarak soğuk dolapta yani buzdolabında yapılmalıdır..
Suyun içerisinde çözdürmek sağlıklı değildir..
Dondurucuda donan besinler çözünmenin başlamasıyla birlikte yeniden bozulmaya meyilli hale gelir.. Besin zehirlenmesi riski de artar.. Bu nedenle özellikle et, tavuk gibi potansiyel riskli besinleri çözdürürken herhangi bir müdahalede bulunmadan buzdolabında çözdürmek önemlidir..
Ancak sebzelerin sıcak ya da soğuk suyun içerisinde çözdürülmesinin bir sakıncası yoktur.. Direkt yemeğin içerisine katılarak da yaygın olarak çözdürülmektedir.. Bunun yanında çözdürülmüş besinler ikinci kez tekrardan dondurulmamalıdır..
MEYVE SEBZE RAFI
Meyve ve sebzelik rafına konmaması gereken besinlerin başında soğan, sarımsak ve patates gelir.. Belli sıcaklıkta ve neme maruz kaldığında çok çabuk filizlenebilirler..
Domates de dolaba konmadan oda sıcaklığında sebze sepetlerinde saklanmalıdır..
Meyvelerden ise muz, avokado, portakal, mandalina ve elma buzdolabına konmamalıdır..
Kesilmemiş kavun ve karpuz da oda sıcaklığında saklanabilir.. Meyve ve sebzeler mümkünse haftalık olarak ya da en fazla 2 haftada tüketilmelidir..
UN, KAHVE VE BAHARATLAR
Bunların dışında buzdolabına koyulmaması gereken besinlerin başında un gelmektedir..
Un, kahve ve baharatlar nemli ortamda saklanmaması gereken besinlerdir, bu nedenle buzdolabına konulmamalıdır..
Toplumda baharatların küflenmemesi için buzdolabına konulması gerektiği gibi yanlış bir düşünce vardır.. Oysa baharatlarda önemli olan nemdir..
Nemli ortamda aflatoksin üreten küflenmeye sebep olan mikroorganizmaların üreme riski çok daha yüksektir. Bunlar hem çok zararlı hem de baharatların içerisinde özellikle pul biberde çok rahat üreyebilmektedir..
Ayrıca baharatlar yüksek gramajlarda alınıp uzun süre muhafaza edilmemelidir. Bu nedenle aktarlardan alınan ve ne kadar süredir orada durduğu bilinmeyen açık baharatları almak güvenli değildir..
Aynı şekilde zeytinyağı, reçel ve bal da buzdolabına konulmamalıdır..
Buzdolabı ısısı özellikle zeytinyağı için uygun değildir. Turşu ve salamura besinler de zaten uzun saklama koşulları sağlanması için yapıldığından buzdolabına konulmasına gerek yoktur..
Yumurta potansiyel riskli denilen protein açısından en zengin ve bozulmaya en meyilli besinlerden bir tanesidir..
Yumurtada yapılan en büyük yanlışlık yıkanarak buzdolabına konmasıdır.. Yumurta ıslatılarak buzdolabı gibi nemli bir ortama konulduğunda kabuğundaki salmonella adı verilen bazı bakteriler kabuklardan içeri doğru daha fazla nüfuz edebilir ve su aktivitesi arttığı için çok daha fazla üreyebilirler.. Bu nedenle yumurta yıkanmadan kendi kutusunda ya da buzdolabı yumurtalığında saklanmalı ya da kuru bir bezle silinmelidir..
“BUZDOLABI KURALLARI”
Buzdolabını doğru kullanmak için neler yapabiliriz?
Buzdolabı, belki de evin en önemli dolabı.. Doğru kullanmak, mutfakta işimizi kolaylaştırır, malzemelerin ömrünü uzatır, hem de daha az enerji tüketir..
Buzdolabı aynı zamanda mutfağın en çok kullanılan, en çok enerji harcayan beyaz eşyalarından biri.. Kesintisiz çalışır.. Bu yüzden alırken öncelikle enerji sınıfına dikkat etmek gerek.
Buzdolabı verimli kullanmak için neler yapabiliriz?
– *Buzdolabının yerine karar verirken, arkasındaki ve yanlarındaki duvara çok yakın olmamasına dikkat edin.. Böylelikle ısı birikmez, buzdolabı daha fazla çalışmak zorunda kalmaz..
Fırın ve bulaşık makinası gibi ısı veren beyaz eşyalardan ise en az 30 cm uzak olmalı.
– *En çok enerji sarfiyatı açık kalan kapılardan kaynaklanıyor.. Açtıktan sonra ısı yükseldiği için daha çok enerji harcıyor.. Kapılarını sıkı kapattığınızdan emin olun..
– *Genel kurallar arasında sıcak yiyecekleri buzdolabına koymamak var. Bu, hem içerideki ısıyı yükseltir, hem diğer yiyeceklere zarar verebilir hem de gereksiz enerji kaybına yol açar..
– *Buzdolabını fazla doldurmayın.. İçerideki havanın soğuk kalması için hava dolaşımı lazım..
– *Düzenli olarak bakım yapmak, temizlemek, buzlanmasına izin vermemek de önemli.. Senede dört beş kere tamamen boşatıp temizlemek ve düzenlemek iyi fikir.. Bu şekilde aralarda, çekmecelerde ne olup olmadığını da takip edebilirsiniz..
– *Gelelim kapılara. Lastiklerini kontrol edin, herhangi bir kaçak var mı diye. Aralarını temizleyin.. Aralarda biriken kalıntılar ısının oynamasına sebep olur..
Yiyeceklerin Ömrünü Uzatmak için neler yapabiliriz?
– *Düzenlerken, birlikte kullandığınız malzemeleri bir arada tutun.. Peynirler bir kutuda; soslar başka kutuda dursun mesela.. Hem bulması hem de yemek yaparken kullanması daha kolay olur..
– *Görünürlük buzdolabındaki yiyecekleri zamanında kullanmak için yapabileceğimiz en önemli şey.. Çoğu zaman görmediğimizden dolayı bozulup çöpe gidebiliyor..
Boy ayarı yapın.. Aynı boydaki yiyecekleri ya da kapları önlü arkalı koymayın.. Arkaya daha yüksek olanları yerleştirin. Böylelikle arkada ne var görebilirsiniz..
Cam kavanoz ve şişe tercih edin ve üzerlerini etiketleyin.
– *Gerçekten zamanı geçmiş mi.? Üzerlerindeki tarihlere bakın ama bunların genelde bozulma tarihi olmadığını unutmayın.. Bu yüzden mutlaka tat ve koku testi de yapın..
– *Bir rafı zamanı geçmekte olan yiyeceklere ayırın.. Burada taze meyveler de durabilir, kalan pişmiş yemeklerde.. Ya da bir tane “ye beni” kutusu yapabilirsiniz. Herkes bilir ki onun içindeki yiyecekleri hemen tüketmeli..
Buzdolabında nerede, ne, nasıl saklanır?
– *Öncelikle buzdolabınızı tanıyın. Bugünlerde farklı buzdolaplarının farklı özellikleri, bölümleri olabiliyor.. Hangi çekmecede hangi malzemeleri tutmalı, buzdolabının en soğuk yeri neresi bilmekte fayda var..
– *Yıllar içinde buzdolapları çok gelişti.. Artık kullanım ihtiyaçlarına göre tasarlanıyor bir çok özellik.. Siz de bundan yararlanın. Rafları ihtiyaçlarınıza göre ayarlayın mesela..
– *Genel olarak, buzdolabında en üst raflar en sıcak olur, altlara gittikçe soğur..
Genel kural; bir yiyeceği ne kadar yüksek derecede pişirmek gerekiyorsa o kadar alt raflarda tutmalı.. Bu durumda tavuk mesela en altta; önceden pişmiş sadece ısıtmak gereken bir yemek en üst rafta durabilir..
– *Buzdolabın kapısı dolabın en az soğuk yeri. Bu yüzden kapıyı soslar, turşular ve bozulmayan içeceklere ayırın.. Tereyağı da burada durabilir..
– *Yumurtayı buzdolabının kapağında değil, ortasında tutun. Kendi kartonunda saklayın.. Burası sürekli ısı kaybettiğiniz yer.. Taze süt için de aynı şey geçerli..
– *Buzdolabı çekmecesi genelde nem kontrollü olduğundan sebze, meyve ve otları saklamak için kullanılır..
Buzdolabınızdaki meyve sebze çekmecesini tanıyın. Nem ayarı yapabiliyor musunuz? Üzerinde hava alması için delikler var mı? Hiç biri olmasa bile, bu çekmecenin en büyük faydası, içindekileri nemli tutabilmesi..
– *Ayarı varsa üzerinde ve tamamen kapatılabiliyorsa, yüksek nem demektir. Burada kolay nem kaybeden yeşillikleri, taze otları saklayabilirsiniz.. Alıp eve getirdiğinizde yıkayabilir, bir mutfak havlusuna sarıp çekmeceye kaldırabilirsiniz..
– *Birçok meyve, elma, armut, kavun etilen adlı bir gaz bırakırlar..
Bu onların çabuk olgunlaşmasını sağlar.. Sadece kendilerinin değil yanlarındaki meyveleri de etkilerler. Çekmecede ayar var ve düşük nem ayarındaysa, delikler var demektir ve bu gaz da dışarı çıkabilir. Böylelikle meyvelerin gereğinden çabuk bozulmalarını önler.. Eğer çekmecenizin ayarı yoksa, yine de bu meyveleri mesela yeşilliklerden farklı bir yerde tutmakta yarar var. Bu durumda yeşillikleri çekmecede, bu meyveleri buzdolabının farklı bir bölümünde saklayın..
– *Sebze bölümünde uzun süre dayanabilen sebze ve meyveleri ayrı tutun..
Havuç, kereviz mesela brokoliden ya da yeşilliklerden daha uzun süre dayanabiliyor.. Bu şekilde çabuk tüketmeniz gereken sebzeler bir arada oluyor..
– *Buzdolabınızda tatil modu varsa, tatile çıkmadan soğutucu bölmesinde hiçbir gıda bırakmayarak bu modunu kullanabilir ve enerji tasarrufu sağlanabilirsiniz.. Bu modda soğutucu bölmesi dışındaki kısımlar olduğu gibi çalışmaya devam eder.
– *Soğutucu veya dondurucu bölmesine tek seferde çok fazla oda sıcaklığında ürün yerleştiriliyorsa, hızlı soğutma modu kullanılabilir..
– *Etleri buzdolabında saklarken mutlaka altına bir tabak koyun. Böylelikle suyu akarsa bütün buzdolabına bulaşmamış olur.. Eti buzdolabının en soğuk kısmında tutun.
“BUZLUĞA GELİNCE…”
Çoğu yiyecek buzlukta ya da derin dondurucuda dondurularak lezzet ve besin değerini korur..
Bazıları birkaç ay; bazı malzemeler ise 1 yıl dayanır buzlukta.. Et, tavuk, balık ve pişmiş yemekler kolay donarken, sebze ve meyveler için biraz daha özen gerekebilir.. Malzemenin olabildiğince taze olması gerek, dondurmak istiyorsanız aldıktan sonra fazla bekletmemeli.
– *Dondurduğunuz yiyeceklerin çözülmeleri için dondurduğunuz ambalajda, buzdolabında bekletin..
– *Çözdürdükten sonra hemen kullanın; önceden donmuş ve çözülmüş yiyecekler taze yiyeceklerden daha hızlı bozulur..
– *Çözdürdüğünüz bir yiyeceği ikinci kez dondurmayın..
– *Dondurduğunuz bütün malzemeleri etiketleyin.. Ambalajın içinde ne olduğunu, aldığınız ve dondurduğunuz tarihi not edin..
– *Dondururken ufak porsiyonlar halinde dondurun. İhtiyacınız kadar çözebilirsiniz bu durumda.. Bir başka yöntem de ayrı ayrı dondurup sonra birleştirmek olabilir.. Böylelikle birbirlerine yapışmazlar..
– *Dondurmak için yemeğin boyutunda bir kap kullanın.. Kabınız daha büyük olursa üzeri buzlanabilir üzeri..
– *Dondurma gibi çabuk eriyen yiyecekleri buzluğun kapısına koymayın.
– *Kapların içlerinde ne olduğunu görmeniz için şeffaf kaplar kullanın..
– *Kalabalık bir buzluğunuz varsa yiyecekleri kategorilere ayırın.. Kıyma, tavuk, et bir yerde; meyveler başka yerde olsun..
– *Sebze ve meyveleri dondururken dikkat edilmesi gereken birkaç nokta var.. Yeşil otları nasıl dondurmalı, ne kadar dayanır gibi. Bunları detaylarıyla ruhundoysun.com.tr de bulabilirsiniz..
– *Dondurmadan önce sebze meyveleri iyi kurutmak şart çünkü üzerlerinde su kalırsa buz kristalleri oluşuyor..
– *Eğer sıvı ya da püre yaptığınız yiyeceği kapta saklıyorsanız, malzemenin üzerinde 2 cm yer bırakmanız gerekiyor.. Yoksa malzeme dondukça genişliyor ve taşıyor..
– *Buzdolabında olduğu gibi, buzluğunuzu çok doldurmamaya dikkat edin ve malzemelerin arasında yer bırakın ki, aralarında hava dolaşımı rahat olsun..
İLGİLİ HABER
sözcü
