İŞTE BU SORUYA GÜVENİLİR BİR YANIT ALABİLMEK İÇİN YAPMANIZ GEREKENLER…
Milyonlarca kişinin aklında aynı soru var: Oturduğum bina sağlam mı? Beklenen büyük deprem öncesinde evimin dayanıklılığını nasıl test ettirebilirim?
‘BURALAR HEP KAYALIKMIŞ!’
Mahalle tevatürünü bilimsel doğru sayanlar, kaderciliği bilinçli olarak reddedenlerin ‘kaderiyle’ oynama hakkını kendinde görenler var.
- ‘Teste ne gerek var’,
- ‘Zaten buralar eskiden hep kayalıkmış’,
- ‘Müteahhit de oturuyorsa sağlamdır’,
- ‘Duvarlardan ‘dolu tık’ sesi geliyor’…
‘RAPOR YÜZÜNDEN YIKILIRSA EVSİZ KALIRIZ!’
Tipik bir ‘hikâye’ aşağı yukarı şöyle gidiyor:
- ”Bizim bina 80’lerde inşa edilmiş bir aile apartmanı. Ana taşıyıcı kolonun olmadığını (!) söylüyorlar, korkuyorlar. Üstelik sonradan bir kat daha çıkmışlar. Fakat ‘Yıkılırsa evsiz kalırız’ diye resmi bir şeye bulaşmak istemiyorlar. Tek dileğim deprem sırasında aileden kimsenin evde olmaması.”
‘METEOROLOJİ TAKİP EDİYORUZ‘
Önümüzde, zamanı bilinmese de gerçekleşeceğinden ve büyük bir yıkıma yol açacağından emin olunan bir deprem var…
Mimarlar Odası’nın adını ‘Büyük Trajedi‘ koyduğu bir deprem…
Deprem konusunda birçok çalışmaya katılmış mimar Korhan Gümüş:
- ”99 depreminden çok daha büyük bir felaketin olacağı kesin. Ancak soruna baktığımızda afetler karşısında çaresizleştirilmiş insanlardan söz edebiliriz”
- ”Sığınmacılar teknesinde meteoroloji haberlerini takip etmek, fırtına olmasın ve batmasın diye dua eden çaresizler gibi davranmak, hareket etmek yerine sorunun insan eliyle yapılan kısmına bakmamız gerekiyor.”
8 SORUDA DEPREM DAYANIKLILIK TESTİ…
İşte deprem dayanıklılık testi için bilinmesi gerekenler:
- BİNAMI TEST ETTİRMEK İÇİN NEREYE BAŞVURACAĞIM?
Yaşadığınız binanın depreme dayanıklılığını test ettirmek için önünüzde iki yol var:
1-Belediye, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Kaymakamlık gibi resmi kurumlara başvurmak,
2-Özel bir şirketle anlaşmak.
Birçok belediyenin deprem laboratuvarı yok ve zaten nihai denetim yetkisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda. Dolayısıyla birçok vatandaşın ilk aklına gelen merci olarak belediyeye müracaat ettiğinizde, evinize gönderilen teknik elemanlar sadece gözle inceleme, bir tür hasar tespit çalışması yapıyor. Bu incelemenin sonucunda, binanızda ağır hasar tespit edilirse tahliye kararı verilebiliyor.
Ağır hasar olmasa bile sorunlar gözlenirse; ‘yasa kapsamında teknik üniversiteler, İnşaat Mühendisleri Odası veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış yapı denetim firmalarına hızla müracaat edilmesi’ isteniyor.
Yani, Beşiktaş Belediyesi İmar Müdürlüğü’nden bir yetkili:
”Yerel yönetimler aslında devletin sağlık ocakları gibi. Binayı detaylı inceleyecek olan, bakanlığın yetkilendirdiği kuruluşlar.”
https://www.cafemedyam.com/2019/09/28/odtuden-deprem-aciklamasi/
İLGİLİ HABER
- DENETİM FİRMASINI DOĞRU SEÇMEK NEDEN ÖNEMLİ?
Yeni yapılan binalarda yapı denetimi, mevcut binalardaysa deprem risk analizi, Türkiye’de 1999 depreminden sonra başlı başına bir sektör haline gelmiş durumda.
Uzmanlar, mevcut binalarda denetimlerin ‘hakkıyla yapılmadığında’ neredeyse hemfikir. Bu durum iki anlama gelebiliyor:
1- Esasında yıkılması illa ki gerekmeyen, sağlam ama rant potansiyeli bulunan binalar için ‘son yönetmeliğe uygun değil’ diye yıkım kararı verilebiliyor. Birçok kişi bu nedenle kentsel dönüşüme şüpheyle yaklaşıyor ve gerekli testleri resmi makamlar üzerinden yaptırmaktan kaçınıyor…
Mimar Korhan Gümüş:
- ”Çare diye sunulan kentsel dönüşüm mesela depreme en dayanıklı yığma yapıları yok etti önce. Üniversite adını kullanan bir takım sahtekarlar para karşılığı rapor veriyorlar.”
Mimar Oktay Şahin:
- ”Yeni yönetmelik nedeniyle resmi denetimde illa ki yıkım kararı çıkıyor, doğru. Ama güvenilir bir firma aracılığıyla da test yaptırabilirsiniz.”
2- -bu durum yeni binalar için geçerli- yapı denetim sisteminin kendi içinde birçok sorun barındırıyor olması.
Bir inşaat mühendisi:
- ”Çevre ve Şehircilik Bakanlığı adına yapı denetimi yapılan firmalar çok suistimal edildi. Belediyeler birçok vakada tanıdık yapı denetim firmalarını referans gösterdi, ‘Onların raporu bir günde geçer’ dedi. İnsanlar da ‘Kime yaptırayım da sorun yaşamayayım’ mantığıyla bu firmaların güvenilirliğini sorgulamadı.”
Çare, ‘resmi rapor yüzünden evim yıkılır’ diye deprem testini yaptırmamak değil, iyi bir firmaya yaptırmak….
- DEPREM TESTİ – BİNA PERFORMANS ANALİZİ – YAPACAK FİRMAYI NASIL SEÇMELİYİM?
Binanıza deprem dayanıklılık testi yaptırmaya karar verdiyseniz, bu risk analizini göz boyayarak değil, gerçekten hakkını vererek yaptıracağınız firmada aramanız gereken özellikler şunlar:
1-Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almamış firmalardan uzak durun – Lisanslandırılmış kurum ve kuruluşların listesine de Bakanlığın internet sitesinden ulaşmak mümkün-,
2-Seçtiğiniz firmanın referanslarını, geçmişte üstlendikleri işleri kontrol edin,
3-Mümkünse, incelemeyi yapacak mimar ve mühendislerin deneyimleri hakkında bilgi edinin,
4-Firmanın binayı incelemenin yanı sıra zemin etüdü de yapıp yapmadığını öğrenin,
5-Mümkünse, testi yapacak firmanın kullandığı laboratuvar hakkında da bilgi edinin.
Zira, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın internet sitesinde verilen bilgiye göre, ‘riskli yapı tespiti için malzeme incelenmesinin yapılacağı laboratuvarların Bakanlıkça yetkilendirilmiş olması gerektiğine dair herhangi bir hüküm bulunmuyor.’
- DEPREM RİSK ANALİZİ NASIL YAPILIYOR?
Güvenilir bir firmayla anlaştınız, binanıza uzmanları çağırdınız. Peki sizi neler bekliyor? Raporunuz kaç günde çıkacak?
Mimar Oktay Şahin:
- ”Önce ön belirtilerine bakılır, iyi bir mühendis ve mimar bu ön gözlemde olası sorunları tespit edilebilir. Gerekirse karot alma yoluna gidebilir.”
Bu süreç ise şöyle işliyor
Firmayla yaptığınız anlaşma veya binanın geçmişine dair bilinenlere dayanarak, bazı durumlarda ekiplerin;
Binayı ayrıntılı bir biçimde incelemesi ve karot almadan röntgen yöntemini kullanması yeterli olabiliyor.
Binanın zemini, temeli, kirişleri, duvarları, kolonları ve statik özellikleri üzerinde ayrıntılı inceleme yapılıyor.
Ancak birçok durumda da binanın durumu veya bu incelemenin kesin güven vermesi gerekliliği;
Yapının ana taşıyıcı kolonlarından, kirişlerinden ve döşemelerden örnekler -karot- alınmasını gerektiriyor.
Sonrasında, alınan karot laboratuvar ortamında çeşitli kriterler üzerinden direnç, basınç ve kalite ölçümlerine tabi tutuluyor.
Binaların taşıyıcı elemanlarında kullanılan demirlerin çap, adet ve aralık özellikleri ile nervürlü olup olmadıkları da röntgen cihazlarıyla belirleniyor.
Bazı betonarme taşıyıcı unsurlarda sıyırma işlemi yapılarak demirlerin paslanıp paslanmadığı, taşıyıcı elemanların bu nedenle zayıflayıp zayıflamadığı da tespit ediliyor.
Bu depreme dayanıklılık testi sonrasında yapının bilgisayarda üç boyutlu simülasyonu hazırlanıyor ve deprem test raporu yazılıyor.
Bu rapor, size binanızın depreme ne kadar dayanıklı olduğunu, hangi bölgelerinin hangi riskleri içerdiğini ve alınması gereken önlemleri gösteriyor.
Uzmanlar, anlaşacağınız firmanın zemin özelliklerini de incelediğinden emin olmanız gerektiğine dair uyarıda bulunuyor.
- BİNADAN KAROT ALDIRMAK TEHLİKELİ Mİ?
Peki karot aldırmak binaya zarar verir mi?
Mimar Oktay Şahin:
- ”Karot almak, bir tür patolojik parça almaya benzer. Ön belirtiler kanserse, hastadan biyopsi istenmesine benzetilebilir. Yani ön belirtileri sorunlu olan bir binada karot almadan soru işaretleri yanıtlanamaz, yapının sağlamlığı garanti edilemez.”
Uzmanlar, kaliteli bir firma tarafından karot alınmasının binaya zarar vermeyecek şekilde gerçekleştirilebileceğini vurguluyor.
- BİNA DEPREM TESTİNİN FİYATI NEDİR?
İstanbul’da depreme dayanıklılık testinin fiyatları bölgeden bölgeye değişiyor.
Testin maliyeti, hızlı, orta veya kapsamlı mı olacağına göre de değişiklik gösteriyor. Kaliteli ve deneyimli firmaların birçoğu, yapıyı görmeden ve gerekli testleri belirlemeden kesin bir fiyat vermeyi tercihetmiyor.
- BİNANIN ZEMİNİ NE KADAR ÖNEMLİ?
Deprem dayanıklılık testinde genellikle yapının beton ve demir kalitesi, kolon-kiriş sistemi gibi özelliklerinin ‘iyi’ olmasının yeterliolduğuna dair yanlış bir kanı var.
Oysa görünürde yeni yönetmeliğe dört dörtlük uysa bile zemin özelliklerine uygun inşa edilmemiş ve hatalı/eksik denetim sonucu kullanılır hale gelebilmiş binalar var.
Dolayısıyla, binanızı test ettirirken bu parametreyi de göz önünde bulundurmalısınız.
Mimar Oktay Şahin:
- ”Örneğin Gölcük depreminde temelden gömülen ama yapı olarak bütünlüğünü koruyan binalar vardı.”
- HÂLÂ DENİZ KUMUNDA MI OTURUYORSUNUZ?
İstanbul’da binlerce yapının ortak bir sorunu var: Deniz kumu.
Nihayetinde Ali Ağaoğlu’nun bile; ”1970’li yıllarda İstanbul’un Anadolu yakasında yapılan yapıların büyük bir kısmına inşaat malzemesini ben sattım. Kumları Marmara Denizi’nden demirleri hurdadan çektik. O zamanın şartlarında en iyi malzeme buydu. Sadece biz değil tüm firmalar aynı şeyi yapıyordu. Deprem olursa İstanbul’a ordu bile giremez, ölen şanslıdır” itirafını yapmıştı…
Deniz kumunun tuzlu olması nedeniyle inşaat demirindeki korozyonu hızlandırdığını, içindeki kabuklu deniz canlıları yüzünden betonda tam birleşim sağlamadığını, hava boşluğu oluşturarak mukavemete engel olduğunu ve bu şekilde yapılan binaların büyük çoğunluğunun 30 yaşını geçtiğini unutmayın…
gazeteduvar – Beril Köseoğlu
Leave a Reply
This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.
