ABD Dışişleri Bakanlığı, ülkelerde dini özgürlükler alanındaki uygulamaların incelediği bir rapor yayımladı.
Raporun Türkiye bölümünde;
-15 Temmuz darbe girişiminin ardından tutuklanan ve daha sonra serbest kalan Amerikalı rahip Brunson,
-FETÖ’ye yönelik tutuklamalar,
-Cemevi,
-Aya Sofya gibi başlıklar vardı…
Yıllık raporun Türkiye bölümünün özet kısmının giriş bölümünde:
1-) Anayasada Türkiye’nin laik bir devlet olarak tanımlandığı, vicdan, dini inanç, ifade, ibadet özgürlüğü sağladığı ve dini gerekçelerle ayrımcılığı yasakladığı vurgulandı.
2-) Devlet kurumu olan Diyanet İşleri Başkanlığı’nın İslam’a ilişkin dini konuları yönettiği ve koordine ettiği, görevinin de Sünni İslam’ın uygulanmasını teşvik etmek olduğu belirtildi.
3-) Türkiye’de hükümetin gayrimüslimlerin haklarını sınırlamaya devam ettiği, özellikle de hükümetin 1923 tarihli Lozan Antlaşması yorumu kapsamına girmeyen Ermeni Ortodoks Hıristiyanları, Yahudiler ve Rum Ortodoks Hıristiyanlara yönelik kısıtlamaları olduğu belirtildi.
4-) Türkiye’de hükümetin Aleviliğe İslam’ın bir mezhebi olarak muamele göstermeyi sürdürdüğü ve Yüksek Mahkeme’nin konuyla ilgili kararına rağmen Cemevlerini ibadet yeri olarak tanımamayı sürdürdüğünün altı çizildi.
5-) Hükümetin zorunlu askerlik hizmetinde vicdani ret seçeneğini tanımadığı,
6-) Heybeliada’daki Ruhban Okulu’nun hala açılmadığı, Diyanet’in de ruhban okulunun bulunduğu aynı adada İslami eğitim merkezi açmayı planladığı belirtildi.
7-) Raporda 15 Temmuz darbe girişiminin ardından hükümetin darbe girişiminin arkasında olmakla suçladığı raporda “Müslüman din adamı ve siyasi figür” olarak tanımlanan Fethullah Gülen’le bağlantılı olduğu iddia edilen 80 binden fazla kişiyi tutukladığı ve bu kişiler arasında Amerikalı rahip Andrew Brunson’ın da olduğu belirtildi.
😎 Türkiye’de geçtiğimiz yıl sonu dağıtılmaya başlanan yeni kimlik kartlarında din hanesinin olmadığı da rapora giren gelişmeler arasında yer aldı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın dini özgürlükler raporunun Türkiye bölümünden öne çıkan başlıklar şu şekilde:
-Türk hükümeti, darbe girişiminden Fethullah Gülen ve takipçilerini sorumlu tutuyor…,
-ABD yönetimi, Magnitsky yaptırımları kapsamında Brunson’ın tutuklanmasında rolü olan içişleri ve adalet bakanlarına yaptırım uyguladı, Brunson’ın serbest kalmasının ardından bu yaptırımlar Kasım ayında kaldırıldı…
-ABD yönetiminden üst düzey yetkililer Aya Sofya’yı olağanüstü öneme sahip bir yer olarak görmeye devam ettiler ve Aya Sofya’nın karmaşık tarihine saygılı bir şekilde bu mekanın korunmasını desteklediler… Aya Sofya, barışçıl bir şekilde birarada yaşama kültürünün, anlamlı diyaloğun ve dinler arasında saygının sembolü…
Hükümet dini televizyon kanalı Diyanet TV’de Ramazan ayı boyunca her gün 1935 yılında müzeye çevrilen Aya Sofya’dan Kuran-ı Kerim yayını yaptı. Haziran ayında Diyanet Başkanı Mehmet Görmez Aya Sofya’dan özel röportaj verdi, minarelerinde de ezan okundu… Eylül ayında Anayasa Mahkemesi, Aya Sofya’da düzenli bir şekilde ezan okunması konusunda özel bir dernekten yapılan itiraz başvurusunu usulden reddetti.
Çeşitli milliyetçi İslamcı grupları Aya Sofya Müzesi dahil olmak üzere bazı eski Ortodoks kiliselerinin cemiye çevrilmesi çağrısı yaptılar, Mayıs ayında yaklaşık 2500 kişi Aya Sofya Müzesi dışında Osmanlı İmparatorluğu’nun İstanbul’u fethinin yıldönümünde sabah namazı kıldı ve namazın ardından grup Aya Sofya Müzesi’nin cami olarak yeniden açılması çağrısı yaptı…
-Türkiye’de hükümet, ekümenik patriği dünyadaki yaklaşık 300 milyon Ortodoks Hristiyan’ın lideri olarak tanımadı, hükümet, ekümenik patriği sadece Türkiye’deki Rum Ortodoks azınlık nüfusunun dini lideri olarak görüyor…
Hükümetin Ekümenik Patrikhane’nin Synod’unda sadece Türk vatandaşlarının oy kullanmasına ve patrik seçilmesine izin verdiği ancak patrik adayı havuzunu genişletmek amacıyla 2011 tarihli yasa gereği Rum Ortodoks metropolitlere vatandaşlık verme uygulamasına da devam ettiği vurgulandı.
ALEVİLER VE CEMEVİ TARTIŞMASI
-Erdoğan, Mayıs ayında başkanlık seçimleri kampanyası kapsamında Cemevlerine yasal statü verme vaadinde bulundu ancak 24 Haziran’daki seçimleri kazanmasının ardından bu yönde bir adım atmadı…
Yıl sonu itibariyle hükümetin halen Cemevlerini ibadet yeri olarak tanımadı…
Anayasa Mahkemesi, Cemevlerinin ibadet yeri olduğuna ve bu nedenle de Sünni camilerle aynı haklara sahip olmaları gerektiğine hükmettiği, 2015 yılında görülen benzer bir davada da Anayasa Mahkemesi’nin aynı hükmü verdi…
“Alevi temsilciler kapsamlı bir çözüm olmaması ve hükümetin bu kararı ülke çapında uygulamaması konusunda endişeli olmayı sürdürüyor. Çok sayıda belediye su ve elektrik faturalarından sadece Sünni camileri muaf tutuyor. Muhalefet partisi CHP tarafından yönetilen belediyelerse Cemevlerini tanıyor. Mart ayında Diyanet camilerin hem Aleviler hem de Sünniler için ibadet yeri olduğunu belirtti”
“Sünni olmayan Müslümanlar, ilk ve orta dereceli okullarda zorunlu din dersinden muafiyet almakta zorlandıklarını ifade ettiler” ve “çoğu zaman Sünni İslam’ın farklı bakış açılarına ilişkin seçmeli derslerden seçmek zorunda kaldıklarını söylediler”
Hükümetin zorunlu din dersi pek çok dünya dinini kapsıyor ancak Aleviler ve Hristiyanlar dahil olmak üzere bazı dini grupların bu derslerin büyük ölçüde Hanefi Sünni İslam doktrinini yansıttığı ve diğer dini gruplar hakkında da olumsuz ya da yanlış bilgi içerdiğini belirttiler…
İMAM HATİP OKULLARI
-Hükümet, devlet liselerine kabul edilen öğrenci sayısını sınırlamaya devam ediyor, binlerce öğrenci sınav puanlarına, mesafeye ve başka etkenlere göre devletin kontrolündeki imam hatiplere gönderildi…
“Hükümet dini olmayan çok sayıda devlet okulunu talep olduğu gerekçesiyle imam hatip okullarına çevirmeyi sürdürdü. Öğrenciler ve veliler bu durumun laik devlet okullarına gitmeyi tercih edenler için coğrafi bir engel oluşturduğunu belirtiyor. İmam hatip okullarına kayıt yaptıran öğrencilerin sayısı 2015’ten bu yana 1 milyondan 1,3 milyona yükseldi”
15 Temmuz darbe girişiminden bu yana hükümet, çoğu Gülen hareketi ya da bağlantılı gruplarla ilişkili olan en az 1,065 özel okulu terör suçlamalarıyla kapattı ve hükümet bu özel okulların bazılarını da imam hatip okullarına çevirdi…
YAHUDİ CEMAATİ İLE İLİŞKİLER VE ANTİ-SEMİTİZM
-Türkiye’de Yahudi Cemaatinin özel günleri ve bayramlarında lider düzeyinde gelen mesajlardan olumlu şekilde söz edilirken, diğer yandan Yahudi cemaati mensuplarının Türkiye’de Anti-Semitizm (Yahudi Düşmanlığı) vakalarından endişe duymaları olumsuz bir gelişme…
Eylül ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yahudi cemaatinin Roş Haşana bayramını kutlayan bir mesaj yayınladı ve bu mesajda dini çeşitliliğin Türkiye’nin zenginliğinin bir parçası olduğunu söyledi…
Türkiye’deki Yahudi cemaati mensupları, Anti-Semitizm ve tehditler konusunda endişelerini ifade ettiler. Hükümet, Yahudi toplumuna IŞİD’in olası saldırısına karşı geniş kapsamlı güvenlik sağlamayı sürdürüyor. Yahudi toplumu üyeleri, hükümetin aldığı önlemlerin etkili olduğunu ve hükümetin güvenlik konusunda Yahudi toplumundan gelen taleplere de cevap verdiğini söylediler…
Ancak raporda özellikle İsrail-Filistin çatışmasında gerilimin yükseldiği dönemlerde sosyal medyada Anti-Semitik söylemlerin tırmandığının altı çizildi. Hrant Dink Vakfı tarafından 2018’de yayınlanan rapora göre, Ocak ve Nisan ayları arasında Anti-Semitik söylemin kullanıldığı 427 vaka yaşandığı belirtildi.
POMPEO’DAN HEYBELİADA ÇAĞRISI
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo raporun sunumu sırasında yaptığı açıklamada, Türkiye’ye de değinerek, “haksız yere” hapiste tutulan rahip Andrew Brunson’ın Başkan Trump’ın çağrılarından sonra serbest bırakıldığını hatırlattı. Pompeo, Türkiye’deki Amerikan diplomatik misyonlarında çalışan hapisteki yerel personelin de serbest bırakılması için çaba göstermeye devam ettiklerini söyledi. Amerikalı bakan, “Buna ilaveten, Heybeliada Ruhban Okulu’nun da derhal geri açılması çağrısında bulunuyoruz” dedi.
Leave a Reply
This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.
